واکنش اولیه بازارهای آتی به تنش ایران و اسرائیل

با آغاز درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل، معامله‌گران در بازارهای آتی واکنش تندی نشان دادند. سرمایه‌گذاران به سرعت به سمت دارایی‌های امن حرکت کردند و از دارایی‌های پرریسک گریختند. مهم‌ترین تغییرات در ساعات اولیه پس از شروع جنگ عبارت بودند از:

• نفت خام: قیمت نفت در معاملات آتی جهش کرد. نفت برنت ابتدا بیش از ۹٪ در معاملات آسیایی بالا رفت و حدود ۷٪ بالاتر در محدوده ۷۲ دلار تثبیت شدdecrypt.co. نفت WTI نیز نزدیک ۱۰٪ صعود کرد و به محدوده ۷۴ دلار رسیدcrypto.news. این رشد چشمگیر منعکس‌کننده نگرانی از اختلال احتمالی در عرضه نفت خاورمیانه بود.
• طلا: اونس جهانی طلا به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه افزایش یافت و حدود ۰٫۷۵٪ رشد کرد و به محدوده ۳۴۲۸ تا ۳۴۴۵ دلار در هر اونس رسیدcrypto.newsdecrypt.co. این سطح قیمتی طلا را به رکورد تاریخی‌اش (حدود ۳۵۰۰ دلار) نزدیک کرد و نشان داد که ترس ژئوپولیتیک، تقاضا برای طلا را تقویت کرده استdecrypt.co.
• شاخص‌های سهام: بازارهای سهام جهانی افت سریعی را تجربه کردند. آتی S&P500 حدود ۱٫۵٪ سقوط کرد و شاخص‌های اروپایی نیز با کاهشی مشابه بازگشایی شدندacademyayandeh.com. میانگین صنعتی داوجونز بیش از ۱٪ ریختdecrypt.co. سرمایه‌گذاران از سهام فاصله گرفتند و به سمت دارایی‌های امن رفتند که نتیجه آن فشار فروش در بازار سهام بود.
• بیت‌کوین و رمزارزها: بازار ارزهای دیجیتال نیز مصون نماند و دچار سقوط ناگهانی شد. در ۲۴ ساعت نخست، ارزش کل بازار رمزارزها حدود ۷٪ آب رفت و بیت‌کوین نزدیک به ۵٪ افت کرد و به حدود ۱۰۳ هزار دلار رسیدacademyayandeh.com. اتریوم و آلت‌کوین‌ها بین ۱۰٪ تا ۱۱٪ سقوط کردند که نشان داد در لحظات بحرانی، رمزارزها رفتار مشابه دارایی‌های پرریسک دارندacademyayandeh.com.
• اوراق قرضه (خزانه‌داری آمریکا): تقاضا برای اوراق قرضه به‌عنوان مأمن مطمئن افزایش یافت و باعث کاهش بازدهی آنها شد. نرخ بهره اوراق ۱۰‌ساله خزانه‌داری آمریکا افت کرد و به حدود ۴٫۳۲٪ رسیدacademyayandeh.com. افت بازده (افزایش قیمت اوراق) نشان‌دهنده «فرار به کیفیت» توسط سرمایه‌گذاران نگران بود. همچنین ارزهای امن مانند دلار آمریکا، ین ژاپن و فرانک سوئیس در برابر ارزهای پرریسک تقویت شدندreuters.com.

این واکنش‌های سریع بیانگر آن بود که بازارها سناریوی جنگ تمام‌عیار را در نظر گرفته‌اند و برای پوشش ریسک، ترکیب پرتفوی را به نفع دارایی‌های امن تغییر داده‌اندreuters.comreuters.com. در ادامه، به بررسی روند پنج روز اخیر این بازارها و سیگنال‌هایی که از رفتار معامله‌گران حرفه‌ای قابل استنباط است می‌پردازیم.

طلا: پناهگاه امن در طوفان جنگ

طلا بار دیگر جایگاه خود را به‌عنوان مأمن سرمایه در شرایط بحران تثبیت کرد. طی پنج روز گذشته (پس از آغاز جنگ)، قیمت اونس طلا در بازار آتی در سطوح بالایی باقی ماند. در واکنش اولیه، طلا حدود ۱٪ رشد کرد و به سقف چندساله جدیدی نزدیک شدdecrypt.co. اگرچه رشد ۰٫۷۵٪ ممکن است نسبت به پرش قیمت نفت ناچیز به‌نظر برسد، اما باید توجه داشت که طلا پیش‌تر نیز در روند صعودی ناشی از تورم و نااطمینانی‌های جهانی بوده و قیمت‌های پایه‌ بالایی داشته است. به گزارش Decrypt، بهای طلا تا مرز ۳۴۴۵ دلار پیش رفت که فاصله چندانی با رکورد تاریخی ۳۵۰۰ دلار نداشتdecrypt.co. این امر بیانگر هجوم سرمایه‌گذاران به طلا در بحبوحه تنش‌های خاورمیانه است. 

در روزهای بعد از شوک اولیه، طلا اندکی نوسان داشت اما در سطح بالا باقی ماند. هر گونه خبر از تشدید درگیری (مثلاً حملات موشکی متقابل یا ورود قدرت‌های دیگر به مناقشه) باعث حفظ تقاضای طلا شد. برعکس، شایعات یا اخبار امیدوارکننده درباره کاهش تنش منجر به کمی اصلاح نزولی قیمت طلا گردید؛ به عنوان مثال، روز دوشنبه با انتشار خبرهایی مبنی بر تلاش ایران برای پایان مخاصمه، قیمت طلا مقداری عقب‌نشینی کرد هم‌زمان با اینکه سایر بازارهای ریسک‌پذیر اندکی آرام‌تر شدندreuters.comreuters.com. با این وجود، استمرار قیمت طلا در نزدیکی سقف نشان می‌دهد که بازار همچنان یک پریمیوم ریسک جنگی را در طلا لحاظ کرده است. تحلیل‌گران Phillip Nova خاطرنشان کردند احساسات سرمایه‌گذاران هنوز حول محور «ریسک جنگ» می‌چرخد و این موضوع طلا را در کوتاه‌مدت گران نگه داشته استreuters.com. 

برای مقایسه تاریخی، در جریان حمله حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ نیز قیمت طلا ظرف چند هفته حدود ۹٪ افزایش یافت و از مرز ۲۰۰۰ دلار عبور کردmarkets.businessinsider.com. همچنین پس از ترور سردار سلیمانی در ژانویه ۲۰۲۰، طلا برای اولین بار طی چند سال از مرز ۱۶۰۰ دلار گذشتaljazeera.com. این سوابق تاریخی تأیید می‌کنند که طلا تقریباً در تمامی بحران‌های ژئوپولیتیک نقش سپر محافظ سرمایه را بازی کرده و در شرایط جنگی همچنان یکی از امن‌ترین گزینه‌ها تلقی می‌شود.

نفت خام: نگرانی‌های عرضه و نوسان قیمت

با شعله‌ور شدن آتش جنگ در قلب خاورمیانه، بازار نفت خام بلافاصله افزایش ریسک پریمیوم را تجربه کرد. ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ اوپک، نقش مهمی در عرضه نفت داردreuters.com. همچنین گذرگاه استراتژیک تنگه هرمز در دستان ایران است که حدود ۲۰٪ از نفت جهان از آن عبور می‌کند؛ هرگونه تهدید به بستن این تنگه می‌تواند شوک بزرگی به عرضه نفت وارد کندfeedbeen.com. در روز آغازین جنگ، معامله‌گران سناریوی بدبینانه اختلال در عرضه را پیش‌خور کردند و قیمت نفت به‌سرعت اوج گرفت. 

نفت برنت بیش از ۱۹٪ جهش کرد و تا سقف ۷۱٫۹۵ دلار در هر بشکه بالا رفت که بزرگ‌ترین افزایش یک‌روزه تاریخ این شاخص به‌شمار می‌رودaljazeera.com. اگرچه این اوج اولیه پایدار نماند و با اقداماتی مانند اعلام استفاده از ذخایر استراتژیک توسط آمریکا و عربستان، بخشی از افزایش قیمت تعدیل شدaljazeera.com، اما در پایان روز اول برنت حدود ۷٪ و WTI نزدیک ۱۰٪ نسبت به قبل از جنگ گران‌تر بودندdecrypt.cocrypto.news. در روزهای بعد، بازار نفت به‌شدت تحت‌تأثیر اخبار می‌چرخید:

• تشدید درگیری‌ها: هر گزارش از گسترش جنگ (مثلاً حملات راکتی به تأسیسات نفتی یا پیوستن گروه‌های نیابتی منطقه‌ای به نبرد) موجب جهش لحظه‌ای قیمت نفت می‌شد. حتی شایعه حرکت ناوهای آمریکایی به سمت خلیج فارس قیمت‌ها را بالا نگه داشتig.comig.com.
• امید به کاهش تنش: در مقابل، خبرهایی مبنی بر اینکه ایران به دنبال آتش‌بس یا مذاکرات جدید هسته‌ای است باعث آسودگی نسبی بازار شد. به عنوان نمونه، اوایل هفته (دوشنبه) قیمت نفت بیش از ۱٪ افت کرد چون گزارش شد تهران در پی کاهش خصومت‌ها استreuters.com. در پی این خبر، بخش بزرگی از رشد شدید اولیه نفت تعدیل گردید.

تا پایان پنج روز، قیمت نفت هنوز بالاتر از سطوح پیش از جنگ بود و «ریسک جنگ» همچنان در بازار نفت دیده می‌شدreuters.com. تحلیل‌گران می‌گویند حتی اگر تاکنون تولید فیزیکی نفت مختل نشده باشد، صرف حضور این درگیری در خاورمیانه یک کف حمایتی زیر قیمت نفت ایجاد کرده استreuters.comreuters.com. مدیرعامل شرکت ENI تأیید کرده که جنگ فعلاً به از دست رفتن تولید منجر نشده و اوپک ظرفیت مازاد برای جبران دارد، اما بازار به بدترین سناریو (گسترش جنگ و اختلال عرضه) چشم دوخته استreuters.com. تجربه حمله به تأسیسات آرامکو در ۲۰۱۹ نشان داد که هرچند جهش اولیه قیمت نفت می‌تواند بسیار شدید باشد (بیش از ۱۵٪ در آن مورد)aljazeera.com، ولی در صورت اقدام سریع برای جبران عرضه (استفاده از ذخایر یا اطمینان‌بخشی مقامات) قیمت‌ها تا حدودی به عقب برمی‌گردندaljazeera.com. در شرایط فعلی نیز مشاهده شد که پس از شوک ابتدایی، نوسانات نفت به اخبار لحظه‌ای گره خورده و معامله‌گران بین دو قطب ترس از اختلال طولانی‌مدت و امید به حل‌وفصل سریع جنگ در نوسان‌اند.

شاخص‌های سهام جهانی: افت کوتاه‌مدت و برندگان و بازندگان

بازار سهام جهانی در مواجهه با ریسک جنگ، وارد حالت ریسک‌گریزی (Risk-off) شد. در روز آغاز حملات، شاخص‌های آتی سهام ایالات متحده افت چشمگیری داشتند – حدود ۱٫۵٪ کاهش برای S&P500 – و بورس‌های اروپا نیز با سقوط باز شدندacademyayandeh.com. این افت ناگهانی منعکس‌کننده شوک سرمایه‌گذاران از گسترش جنگ در خاورمیانه و عدم قطعیت پیرامون پیامدهای آن بود. همان‌گونه که در دوره‌های مشابه تاریخی دیده شده، در هنگام بحران‌های ژئوپولیتیک سرمایه‌گذاران ابتدا سهام را می‌فروشند و نقد می‌کنند تا ابعاد ریسک را ارزیابی کنندaljazeera.comaljazeera.com. 

با این حال، در روزهای بعد الگوی رفتاری بازار سهام ترکیبی از احتیاط و فرصت‌طلبی بود:

• بازگشت نسبی با امید کاهش تنش: به محض مخابره سیگنال‌های احتمال مهار درگیری، بخش‌هایی از افت جبران شد. گزارش وال‌استریت ژورنال مبنی بر اینکه ایران به دنبال کاهش تنش و از سرگیری مذاکرات هسته‌ای است باعث شد سهام آمریکا قسمتی از ریزش خود را پس بگیردtradingview.com. روز دوشنبه شاخص داوجونز بیش از ۴۰۰ واحد (حدود ۱٫۲٪) رشد کرد و اکثر افت‌های جمعه جبران شد؛ چرا که معامله‌گران امیدوار بودند جنگ به یک درگیری محدود تبدیل شود و از کنترل خارج نشودhbspecialties.com.
• تجدید فشار با اخبار نگران‌کننده: برعکس، هر خبر درباره دخالت احتمالی قدرت‌های بزرگ یا تشدید جنگ، فوراً فشار فروش را بر سهام برمی‌گرداند. به عنوان مثال، زمانی که گزارش شد رئیس‌جمهور آمریکا (دونالد ترامپ) اجلاس G7 را نیمه‌کاره ترک کرده تا به بحران خاورمیانه رسیدگی کند و از شهروندان خواسته تهران را تخلیه کنند، آتی شاخص S&P500 دوباره ۰٫۶٪ افت کردig.comig.com. این واکنش نشان داد بازار از کشیده‌شدن پای آمریکا به جنگ نگران است، زیرا دامنه ریسک را بسیار وسیع‌تر می‌کند.

بخش‌های برنده و بازنده: از منظر صنایع، یک جابه‌جایی قابل توجه رخ داد. سهام شرکت‌های انرژی و دفاعی رشد قابل ملاحظه‌ای داشتند؛ برای نمونه سهام شرکت‌های صنایع دفاعی مانند لاکهید مارتین و پالانتیر در واکنش به احتمال درگیری بلندمدت حدود ۳٪ افزایش یافتندdecrypt.codecrypt.co. همین‌طور شرکت‌های نفتی به دلیل افزایش قیمت نفت، با تقاضای خرید مواجه شدند. در مقابل، بخش‌های پرریسک مانند فناوری و خرده‌فروشی افت بیشتری تجربه کردند. بازارهای آسیایی نیز در روز اول بین ۱٪ تا ۲٪ سقوط کردند اما با روشن شدن سیگنال “همه چیز آرام است” از سوی آمریکا (توئیت «So far, so good!») بخشی از افت را بازیابی کردندaljazeera.comaljazeera.com. این رفتار بیانگر آن است که بازار سهام تمایل دارد اگر نشانه‌ای از عدم گسترش بحران ببیند، سریعاً از کف‌های ایجادشده خرید کند و ریسک را دوباره بپذیرد. در مجموع، اگرچه شاخص‌های جهانی اکنون نسبت به هفته قبل اندکی پایین‌ترند، اما شدت افت اولیه کاهش یافته و به نظر می‌رسد تا وقتی جنگ محدود بین ایران و اسرائیل باقی بماند، بازار سهام پس از شوک ابتدایی دچار رکود عمیق و طولانی نخواهد شدaljazeera.comaljazeera.com.

بیت‌کوین و رمزارزها: آزمون نقش دارایی امن

قبل از این بحران، برخی استدلال می‌کردند که بیت‌کوین می‌تواند نقشی شبیه «طلای دیجیتال» و دارایی امن در زمان بی‌ثباتی ایفا کند. اما عملکرد بازار رمزارزها طی روزهای اخیر نشان داد که حداقل در کوتاه‌مدت، بیت‌کوین هنوز به‌عنوان یک دارایی پرریسک رفتار می‌کند نه پناهگاه امن. در روز شروع جنگ ایران و اسرائیل، بیت‌کوین حدود ۵٪ سقوط کرد و به محدوده ۱۰۳ هزار دلار رسیدacademyayandeh.com. این افت هم‌جهت با ریزش سهام و سایر دارایی‌های ریسک‌دار بود و برخلاف طلا که افزایش یافت، بیت‌کوین نتوانست از جریان فرار به کیفیت سودی ببرد. حجم لیکوئید‌شدن معاملات اهرمی در بازار رمزارز طی یک روز به ۱٫۲ میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده غافلگیری معامله‌گران و بستن سریع موقعیت‌های پرریسک بودacademyayandeh.com. به طور کلی ارزش بازار رمزارز طی ۲۴ ساعت حدود ۴۲۰ میلیارد دلار آب رفتdecrypt.co. 

با این حال، واکنش بیت‌کوین در قیاس با بحران‌های پیشین، اندکی کنترل‌شده‌تر بود. طبق یک تحلیل، افت ۴٫۵٪ بیت‌کوین هرچند قابل توجه است اما وحشت‌زدگی شدید در آن دیده نشد و برخی معیارهای فنی حاکی از تداوم روند صعودی میان‌مدت هستندdecrypt.codecrypt.co. شاخص ترس و طمع کریپتو تنها از وضعیت طمع ۶۵ به حالت تقریباً خنثی ۵۴ کاهش یافت و به محدوده ترس افراطی سقوط نکردdecrypt.co. همچنین ورود سرمایه نهادی ادامه داشت (در همان روز افت، حدود ۸۶ میلیون دلار ورود ETF به بیت‌کوین ثبت شد)decrypt.co. این امر نشان می‌دهد بخشی از سرمایه‌گذاران بزرگ افت قیمت را موقتی دانسته و از آن برای ورود استفاده کردند. در روزهای بعد از شوک اولیه، بیت‌کوین توانست بالای مرز روانی ۱۰۵ هزار دلار خود را حفظ کند و حتی نشانه‌هایی از تثبیت نشان دادdecrypt.codecrypt.co. در مقابل، آلت‌کوین‌ها ضربه سخت‌تری خوردند (مثلاً اتریوم حدود ۸٪ افت کرد و زیر حمایت‌های فنی اصلی رفت) که حاکی از آن است در شرایط ریسک‌گریزی، سرمایه‌گذاران کریپتو ترجیح می‌دهند اگر در بازار بمانند روی بیت‌کوین به‌عنوان امن‌ترین رمزارز متمرکز شوندdecrypt.codecrypt.co. 

جمع‌بندی اینکه در افق کوتاه‌مدت جنگ، بیت‌کوین هنوز نتوانسته کارکرد پناهگاه امن را به اثبات برساند. واکنش آن بیشتر شبیه سهام فناوری یا دارایی ریسکی بود تا شبیه طلا. بنابراین نقش ضدشوک بیت‌کوین فعلاً محل تردید است. البته پایداری نسبی آن (افت تک‌رقمی درصدی) نسبت به برخی بحران‌های قبلی (مثلاً افت‌های دو رقمی در مارس ۲۰۲۰) نشان می‌دهد بازار رمزارز بالغ‌تر شده و مقاومت آن در برابر بحران‌ها کمی افزایش یافته استdecrypt.co. اما در مجموع، حرفه‌ای‌های بازار در بحبوحه جنگ به دلار و طلا پناه بردند نه به بیت‌کوینreuters.comacademyayandeh.com.

اوراق قرضه و سیاست‌های بانک‌های مرکزی

آغاز جنگ در خاورمیانه بانک‌های مرکزی را در شرایط دشواری قرار داده است. از یک سو، شوک جنگی و افت بازارهای سهام باعث هجوم سرمایه‌گذاران به اوراق قرضه دولتی شد که نتیجه آن افت سود اوراق (افزایش قیمت) بودacademyayandeh.com. همان‌طور که اشاره شد، نرخ بهره اوراق ۱۰ ساله آمریکا تا ۴٫۳۲٪ پایین آمدacademyayandeh.com. در منطقه یورو نیز بازده اوراق هسته‌ای (آلمان، فرانسه) کاهش یافتaljazeera.com. این حرکت بیانگر انتظار بازار برای سیاست‌های پولی حمایتگرایانه‌تر است. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که نااطمینانی جنگ ممکن است بانک‌های مرکزی را به رویکرد محتاط‌تر (داویش) سوق دهد تا از اقتصاد در برابر شوک‌های منفی محافظت کنندig.com. 

از سوی دیگر، جهش قیمت نفت یک عامل تورم‌زا محسوب می‌شود. افزایش بهای انرژی می‌تواند تورم مصرف‌کننده را بالا ببرد و بانک‌های مرکزی را در دوراهی سخت‌تری قرار دهد. در شرایط عادی، تورم بالاتر اقتضا می‌کند نرخ بهره را بیشتر افزایش دهند؛ اما بازار اکنون شرط‌بندی می‌کند که ریسک رکود ناشی از جنگ باعث می‌شود فدرال رزرو آمریکا رویکرد ملایم‌تری اتخاذ کندig.com. گزارش IG نشان می‌دهد که پس از حمله حماس در اکتبر ۲۰۲۳، لحن مقامات فدرال رزرو فوراً محتاطانه‌تر شد و در شرایط فعلی نیز احتمال جلو‌افتادن کاهش نرخ بهره افزایش یافته استig.comig.com. به طور مشخص، برخی تحلیل‌گران انتظار دارند فدرال رزرو در جلسه این هفته خود (اواخر ژوئن ۲۰۲۵) به جنگ خاورمیانه به‌عنوان یک ریسک اشاره کرده و زمینه کاهش نرخ بهره در جولای را فراهم کند، در حالی که قبلاً بازار این کاهش را برای سپتامبر پیش‌بینی می‌کردig.com. 

بنابراین سیگنال بازار اوراق این است که تشدید تنش‌های ژئوپولیتیک = افزایش احتمال سیاست‌های انبساطی‌تر. این موضوع در کوتاه‌مدت برای بازار سهام خبر خوبی بود (چرا که نرخ بهره پایین‌تر به رشد سهام کمک می‌کند)، ولی باید دید تورم انرژی چگونه پیش می‌رود. در مجموع، اوراق قرضه تصویری دوگانه ارائه می‌کنند: بازاری که نگران رشد اقتصاد است و از Fed انتظار حمایت دارد، اما همزمان نگران تورم وارداتی از محل افزایش نفت نیز هستreuters.com. به همین دلیل نوسانات در بازار بدهی نیز بالا بوده و هر خبر جدید ژئوپولیتیک می‌تواند منحنی بازده را جابه‌جا کند. تا کنون کفه ترس از رکود ناشی از جنگ سنگین‌تر بوده که حاصل آن افت بازده اوراق و تقویت قیمت‌ها بوده استaljazeera.com.

مقایسه با بحران‌های ژئوپولیتیک گذشته

بررسی رفتار بازارها در تنش فعلی در قیاس با موارد مشابه تاریخی می‌تواند به درک بهتر آینده کمک کند. سه رخداد قابل مقایسه عبارت‌اند از حمله به آرامکو در سپتامبر ۲۰۱۹، درگیری آمریکا-ایران در ژانویه ۲۰۲۰، و جنگ اسرائيل و حماس در اکتبر ۲۰۲۳. وجه مشترک همه این رویدادها، واکنش سریع و اغراق‌شده اولیه بازارها و سپس بازگشت نسبی قیمت‌ها در صورت مهار بحران بوده است:

• حمله به آرامکو (سپتامبر ۲۰۱۹): این حادثه یک شوک عرضه واقعی بود (حذف ۵٪ تولید جهانی نفت) و به تبع آن قیمت نفت بیش از ۱۵٪ در یک روز جهش کردaljazeera.com. طلا، ین و فرانک نیز هم‌زمان تقویت شدندaljazeera.com. اما طی روزهای بعد، با اعلام استفاده عربستان از ذخایر و فروکش کردن نگرانی آنی، بخشی از افزایش قیمت نفت تعدیل شد و برنت که تا ۷۱ دلار بالا رفته بود به حدود ۶۶ دلار بازگشت (رشد نهایی ~۱۰٪)aljazeera.com. این نشان داد که بازار پس از شوک اولیه، با دریافت اطلاعات بیشتر (مثلاً زمان ترمیم تولید) ریسک پریمیوم را کاهش می‌دهدeia.goveia.gov.
• تنش آمریکا و ایران (ژانویه ۲۰۲۰): در پی ترور سردار قاسم سلیمانی و حملات موشکی تلافی‌جویانه ایران به پایگاه‌های آمریکا، بازارها رفتاری شبیه سناریوی فعلی داشتند. قیمت نفت در واکنش اول به حدود ۷۰ دلار (بالاترین رقم چندماه) رسیدaljazeera.com، طلا از مرز ۱۶۰۰ دلار عبور کردaljazeera.com و سهام چند درصد افت کرد. اما به محض اینکه مشخص شد دو طرف قصد جنگ فراگیر ندارند (سیگنال‌های توئیتری ترامپ مبنی بر «همه چیز خوب است»)، قیمت نفت و طلا شروع به عقب‌نشینی کردند و بازار سهام تقریباً تمام افت خود را طی یکی دو روز جبران کردaljazeera.comaljazeera.com. این الگو – شوک و اصلاح – بسیار آموزنده است: بازار در مواجهه با غافلگیری‌های ژئوپولیتیک ابتدا بدترین سناریو را قیمت‌گذاری می‌کند اما اگر آن سناریو تحقق نیافت، قیمت‌ها به سرعت تعدیل می‌شوند.
• جنگ اسرائیل و حماس (اکتبر ۲۰۲۳): درگیری گسترده اما منطقه‌ای در غزه موجب شد طلا طی ماه اکتبر ۲۰۲۳ حدود ۹٪ رشد کند و از ~$1850 به ~$2020 برسدmarkets.businessinsider.com. نفت نیز به دلیل نگرانی از دامنۀ جنگ (و احتمال دخالت ایران از طریق گروه‌های نیابتی) چند دلار افزایش یافت. اما چون جنگ به خارج از مرزهای اسرائیل-غزه سرایت نکرد، اثر آن بر بازار جهانی موقتی و محدود ماند. حتی فدرال رزرو در واکنش به آن رویداد، به جای تشدید سیاست انقباضی، لحن ملایم‌تری اتخاذ کرد تا نوسانات بازار را آرام کندig.com. درس مهم این بود که اگر بحران ژئوپولیتیک مهار‌شده باشد، بازارهای مالی پس از یک واکنش کوتاه‌مدت، دوباره تمرکز خود را به بنیادهای اقتصادی برمی‌گردانند.

با توجه به این سوابق، تنش فعلی ایران و اسرائیل نیز دو سناریو پیش‌رو دارد: اگر درگیری ظرف چند هفته متوقف یا محدود به همان دو کشور بماند، احتمالاً بخش عمده حرکات قیمت که تاکنون دیده‌ایم موقتی بوده و به تدریج تخلیه می‌شود (طلا ممکن است اندکی از اوج پایین بیاید، نفت به تعادل قبل نزدیک شود و سهام افت جبران کند)aljazeera.comaljazeera.com. اما اگر جنگ شدت گیرد یا بازیگران جدید (آمریکا، گروه‌های منطقه‌ای) وارد شوند، آن‌گاه می‌تواند به بحران طولانی‌تری بدل شود و حرکت بازارها در فاز دوم تداوم یابد (طلا رکورد جدید بزند، نفت ممکن است به سه‌رقم دلار برسد و بورس‌های جهانی وارد اصلاح عمیق شوند).

سیگنال‌های بازارهای آتی: تشدید یا کاهش تنش؟

اکنون پرسش کلیدی این است که از دل داده‌های فعلی بازارهای آتی چه می‌توان درباره آینده تنش ایران و اسرائیل و احتمال تشدید یا کاهش آن استنباط کرد. رفتار معامله‌گران حرفه‌ای در این چند روز چند سیگنال مهم ارائه می‌کند: 

1. تداوم پریمیوم ریسک در دارایی‌های امن: قیمت طلا که نزدیک اوج تاریخی مانده و بازده اوراق که افت کرده، نشان می‌دهد بازار همچنان احتمال درگیری‌های بیشتر را منتفی نمی‌داندdecrypt.coacademyayandeh.com. اگرچه رشد انفجاری اولیه طلا و افت شدید بازده اوراق کمی تعدیل شده، اما سطوح کنونی حاکی از باقی‌ماندن سطح بالایی از ترس در بازار است. به بیان دیگر، معامله‌گران حرفه‌ای هنوز مواضع دفاعی خود را کاملاً رها نکرده‌اند و آماده مقابله با اخبار بد بعدی هستند. این وضعیت تا وقتی ادامه دارد که شواهد قاطع از کاهش تنش (مثل توافق آتش‌بس یا میانجی‌گری موفق) دیده شود. در غیر این صورت، پوشش ریسک جنگی در قیمت دارایی‌های امن حفظ خواهد شد. برای نمونه، مدیرعامل Phillip Nova تأکید کرده تا زمانی که جنگ «تازه و در حال جوشش» است، احساسات بازار بر محور ریسک جنگ می‌چرخدreuters.com. 

2. تعدیل بخشی از شوک با امیدهای دیپلماتیک: از طرف دیگر، برگشت نسبی قیمت نفت و افزایش دوباره شاخص‌های سهام در میانه هفته، نشانه آن است که بازار احتمال عدم گسترش جنگ یا کوتاه‌بودن آن را نیز وزن‌دهی می‌کندreuters.comhbspecialties.com. خبرهایی نظیر تلاش ایران برای خاتمه مخاصمه یا زمزمه‌های بازگشت به برجام به سرعت در قیمت‌ها منعکس شد و بخشی از ترس اولیه جای خود را به خوش‌بینی محتاطانه دادreuters.comig.com. این واکنش دوگانه بیانگر آن است که بازارهای آتی سناریوهای مختلف را رصد می‌کنند: سناریوی بدبینانه (جنگ تمام‌عیار منطقه‌ای) و سناریوی خوش‌بینانه (کنترل درگیری و مذاکرات). در حال حاضر ترکیبی از این دو در قیمت‌ها دیده می‌شود – به عبارت دیگر، بازار وقوع یک جنگ محدود را محتمل می‌داند اما از تبدیل‌شدن آن به جنگ جهانی یا منطقه‌ای بزرگ اجتناب‌ناپذیر مطمئن نیست. 

3. نبود وحشت افراطی (Controlled Panic): علی‌رغم واکنش شدید اولیه، برخی شاخص‌ها حاکی از عدم وحشت زدگی مفرط در میان حرفه‌ای‌ها است. به عنوان مثال، کریپتو فیر اند گرید ایندکس تنها از ۶۵ به ۵۴ افت کرد و در محدوده خنثی ماندdecrypt.co؛ VIX (شاخص ترس در بازار سهام آمریکا) هرچند بالا رفت اما به سطوح بحران‌های عظیم (مثلاً سال ۲۰۲۰) نرسید. همچنین قیمت بیت‌کوین پس از افت اولیه تثبیت شد که نشان می‌دهد انتظار فروپاشی مالی گسترده در اثر این جنگ وجود نداردdecrypt.co. حتی بازارهای نفت هم با وجود نگرانی‌ها، فعلاً اختلال فیزیکی ندیده‌اند و رشد قیمت بیشتر ناشی از پریمیوم ریسک است تا کمبود واقعی عرضهreuters.comreuters.com. مجموع این‌ها نشان می‌دهد سناریوی پایه بازار این است که جنگ ایران و اسرائیل هرچند خطرناک، اما احتمالاً مهارشدنی است و به فروپاشی اقتصادی جهانی منجر نخواهد شد. بنابراین سیگنال ضمنی بازار فیوچرز آن است که تنش‌ها شاید برای مدتی ادامه یابد اما اگر فراتر از کنترل نرود، اثرات اقتصادی آن نیز قابل مدیریت خواهد بود. 

در جمع‌بندی، بازارهای آتی پیام دوگانه‌ای مخابره می‌کنند: «مراقب باش، اما وحشت‌زده نشو». از یک سو، قیمت‌ها نشان از آماده‌باش در برابر بدترین حالات (شاهد آن، طلا و نفت گران و سود اوراق پایین) دارد؛ از سوی دیگر، عدم وخامت پیوسته شرایط (مثل بازگشت بخشی از افت سهام و کریپتو) حکایت از امید به جلوگیری از سناریوی فاجعه‌بار دارد. این توازن شکننده می‌تواند به هر سو متمایل شود و در گرو اخبار روزهای آینده است. یک اتفاق غافلگیرکننده جدید (مثلاً دخالت مستقیم آمریکا یا بسته‌شدن تنگه هرمز) فوراً کفه تشدید تنش را سنگین خواهد کرد و بازارها را دوباره به سمت رفتار شوک اولیه سوق خواهد داد. بالعکس، پیشرفت دیپلماتیک یا حتی وقفه انسانی در نبرد می‌تواند ریسک‌پریمیوم را تخلیه کرده و بازارها را به وضعیت عادی‌تر برگرداندreuters.comreuters.com. معامله‌گران حرفه‌ای هر دو سناریو را مدنظر دارند و بر اساس تیتر خبرها به سرعت مواضع خود را تنظیم می‌کنند.

توصیه‌های سرمایه‌گذاری برای شرایط جنگی

با توجه به تحلیل بالا و رفتار فعلی بازارها، توصیه‌های زیر می‌تواند برای سرمایه‌گذاران (چه ایرانی و چه بین‌المللی) در کوتاه‌مدت سودمند باشد:

• تنوع‌بخشی و پوشش ریسک: در دوران نااطمینانی ژئوپولیتیک، حتماً بخشی از سبد سرمایه‌گذاری را به دارایی‌های امن اختصاص دهید. طلا همچنان یک پوشش ریسک مطمئن در برابر بدترین سناریوهاست و شواهد تاریخی و اخیر مؤید این نقش هستندreuters.com. برای سرمایه‌گذاران ایرانی، نگهداری سکه طلا یا طلا‌ی آب‌شده می‌تواند سپر ارزشمندی در برابر شوک‌های ارزی و تورمی ناشی از جنگ باشد. سرمایه‌گذاران بین‌المللی نیز می‌توانند از طریق ETFهای طلا یا قراردادهای آتی، بخشی از پرتفو را به طلا تخصیص دهند. همین‌طور اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا یا صندوق‌های درآمد ثابت کم‌ریسک در زمان بحران می‌توانند ارزش سبد را حفظ کنند، زیرا در سناریوی تشدید جنگ احتمالاً نرخ‌های بهره جهانی میل به کاهش خواهد داشتacademyayandeh.com.
• احتیاط در بازار سهام – تمرکز بر بخش‌های دفاعی: اگرچه افت اولیه سهام تا حدی جبران شده، اما ریسک‌های پیش‌بینی‌ناپذیر باقیست. توصیه می‌شود وزن سرمایه‌گذاری در سهام پرریسک (خصوصاً شرکت‌هایی که به ثبات سیاسی وابسته‌اند) را کاهش دهید. در عوض می‌توان بخش‌های دفاعی را مد نظر قرار داد: شرکت‌های انرژی، صنایع نظامی/دفاعی، معادن طلا و کالاهای اساسی در چنین شرایطی عملکرد نسبی بهتری دارندreuters.comdecrypt.co. این بخش‌ها حتی در صورت تداوم تنش سود می‌برند (مثلاً شرکت‌های نفتی از نفت گران یا شرکت‌های تسلیحاتی از افزایش بودجه نظامی). سرمایه‌گذاران ایرانی هم می‌توانند به سهم‌های کامودیتی‌محور (فلزات، پتروشیمی، پالایشی) توجه کنند که در برابر تلاطم بین‌المللی مصونیت بیشتری دارند.
• بیت‌کوین با دید احتیاطی: انتظار «طلای دیجیتال» بودن بیت‌کوین در بحبوحه جنگ دست‌کم در کوتاه‌مدت برآورده نشد. بنابراین اگر به دنبال پناهگاه امن هستید، بیت‌کوین گزینه تضمین‌شده‌ای نیست. با این حال، برای علاقمندان به رمزارز، افت‌های ناشی از ترس ممکن است فرصت ورود تدریجی برای بلندمدت فراهم کند مشروط به آن‌که دید کوتاه‌مدت نداشته باشید. توجه کنید که نوسانات بیت‌کوین می‌تواند در صورت هر خبر مثبت یا منفی، تندتر از بازارهای سنتی باشد. پس حجم سرمایه‌گذاری در آن را متناسب با ریسک‌پذیری خود تنظیم کنید و حتماً حد ضرر (Stop Loss) داشته باشید. در مجموع، بیت‌کوین را بیشتر یک دارایی سفته‌بازی ببینید تا دارایی امن، و نقش آن را در پرتفوی خود محدود نگه دارید مگر آن‌که دیدگاه بلندمدت و اعتقاد پایه‌ای به آن داشته باشید.
• رصد مستمر اخبار و چابکی در تصمیم‌گیری: در شرایط جنگی، اخبار سیاسی و نظامی عامل محرک اصلی بازارهاست. سرمایه‌گذاران باید بیش از پیش خبرها را زیر نظر بگیرند و آماده واکنش سریع باشند. به‌کارگیری ابزارهای مدیریت ریسک مثل سفارش‌های استاپ، قراردادهای آپشن پوششی یا تعیین پیشاپیش سناریوهای خروج، می‌تواند از غافلگیری جلوگیری کند. برای مثال، اگر نفت بخش مهمی از سرمایه‌گذاری شماست، پیگیر اخبار تنگه هرمز و تحرکات نیروی دریایی در خلیج فارس باشید؛ یا اگر در سهام فناوری سرمایه‌گذاری کرده‌اید، مراقب باشید تشدید جنگ و سقوط بیشتر بازار احتمالاً به این گونه سهام آسیب می‌زند و شاید بخواهید زودتر کاهش موقعیت دهید. چابکی و سرعت عمل در این دوره‌ها یک مزیت کلیدی است.
• استفاده از فرصت‌های بلندمدت پس از فروکش بحران: تجربه نشان داده پس از عبور از شوک‌های ژئوپولیتیک، بازارها تمایل دارند به روندهای بنیادی بازگردند. بنابراین در کنار مدیریت ریسک، به دنبال فرصت‌های ارزشمند نیز باشید. اگر بر این باورید که جنگ در نهایت کنترل می‌شود، افت قیمت بسیاری از سهام ارزنده یا دارایی‌های پرپتانسیل می‌تواند فرصت خرید با تخفیف باشد – استراتژی «خرید در کف ناشی از ترس» برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر اما آینده‌نگر مناسب استaljazeera.com. البته چنین حرکتی را باید با بخش کوچکی از سرمایه و به تدریج انجام دهید و حتماً توانایی مالی و روانی نگهداری میان‌مدت دارایی را داشته باشید، چون زمان پایان تنش مشخص نیست.

در نهایت، عدم قطعیت درگیری‌های نظامی بسیار بالاست و سناریوهای متنوعی می‌تواند رقم بخورد. بهترین راهبرد، داشتن سبد متنوع و منعطف، پایش پیوسته تحولات و اجتناب از تصمیمات هیجانی است. همان‌گونه که بازارهای آتی نشان داده‌اند، ‌آنچه امروز محتمل به نظر می‌رسد ممکن است در پرتو یک رویداد غیرمنتظره فردا تغییر کند. سرمایه‌گذاران باید برای هر دو حالت بدبینانه و خوش‌بینانه آماده باشند و با ابزاری که بازار در اختیار گذاشته (از طلا و اوراق تا آپشن و استاپ‌لاس)، خود را در برابر طوفان احتمالی امن کنند. جنگ‌ها همواره ناگوارند، اما با رعایت اصول مدیریت ریسک می‌توان از آسیب‌های مالی آن کاست و حتی در صورت بازگشت آرامش، از فرصت‌های پدیدآمده بهره‌مند شد. 

decrypt.coacademyayandeh.com

منابع

Nobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypt

https://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeCrypto market slides as Israel strikes Iran, tensions risehttps://crypto.news/crypto-market-bitcoin-down-israel-strikes-iran-2025/تأثیرات جنگ ایران و اسرائیل بر بازارهای مالی؟! [آپدیت 23 خرداد 1404]https://www.academyayandeh.com/effect-war-iran-and-israel-on-financial-market/Nobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeتأثیرات جنگ ایران و اسرائیل بر بازارهای مالی؟! [آپدیت 23 خرداد 1404]https://www.academyayandeh.com/effect-war-iran-and-israel-on-financial-market/تأثیرات جنگ ایران و اسرائیل بر بازارهای مالی؟! [آپدیت 23 خرداد 1404]https://www.academyayandeh.com/effect-war-iran-and-israel-on-financial-market/Israel-Iran strikes: Analyst reactions to stock selloff, oil surge | Reutershttps://www.reuters.com/world/middle-east/view-stocks-oil-sell-off-israel-strikes-iran-2025-06-13/Israel-Iran strikes: Analyst reactions to stock selloff, oil surge | Reutershttps://www.reuters.com/world/middle-east/view-stocks-oil-sell-off-israel-strikes-iran-2025-06-13/Israel-Iran strikes: Analyst reactions to stock selloff, oil surge | Reutershttps://www.reuters.com/world/middle-east/view-stocks-oil-sell-off-israel-strikes-iran-2025-06-13/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Gold Set for Best Month of 2023 As Israel-Hamas War Boosts Safe …https://markets.businessinsider.com/news/commodities/gold-price-outlook-commodities-israel-hamas-war-yields-safe-havens-2023-10Oil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqOil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/آیا تنش ایران و اسرائیل قیمت نفت را به سطوح بالاتر می‌برد؟https://feedbeen.com/news/forex/20250616132844298Aramco attack: Worst disruption ever sends oil prices soaring | Business and Economy | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2019/9/16/aramco-attack-worst-disruption-ever-sends-oil-prices-soaringAramco attack: Worst disruption ever sends oil prices soaring | Business and Economy | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2019/9/16/aramco-attack-worst-disruption-ever-sends-oil-prices-soaringUS futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601US futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqUS Stocks Rally as Iran Signals De-Escalation – TradingViewhttps://www.tradingview.com/news/te_news:463301:0-us-stocks-rally-as-iran-signals-de-escalation/Stocks Rebound on Hopes Israel-Iran Conflict Will be Containedhttps://www.hbspecialties.com/news/story/32897387/stocks-rebound-on-hopes-israel-iran-conflict-will-be-containedUS futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601US futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601Nobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeOil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqOil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqOil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqتأثیرات جنگ ایران و اسرائیل بر بازارهای مالی؟! [آپدیت 23 خرداد 1404]https://www.academyayandeh.com/effect-war-iran-and-israel-on-financial-market/Nobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeتأثیرات جنگ ایران و اسرائیل بر بازارهای مالی؟! [آپدیت 23 خرداد 1404]https://www.academyayandeh.com/effect-war-iran-and-israel-on-financial-market/US futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601US futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601US futures fall on Iran tensions; Fed may cut rates early | IG AEhttps://www.ig.com/ae/news-and-trade-ideas/volatility1-250601Israel-Iran strikes: Analyst reactions to stock selloff, oil surge | Reutershttps://www.reuters.com/world/middle-east/view-stocks-oil-sell-off-israel-strikes-iran-2025-06-13/Aramco attack: Worst disruption ever sends oil prices soaring | Business and Economy | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2019/9/16/aramco-attack-worst-disruption-ever-sends-oil-prices-soaringRisk of oil supply disruptions can have an immediate effect on oil prices – U.S. Energy Information Administration (EIA)https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=42675Risk of oil supply disruptions can have an immediate effect on oil prices – U.S. Energy Information Administration (EIA)https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=42675Oil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqOil surges, stocks fall after Iran targets US troops in Iraq | Financial Markets | Al Jazeerahttps://www.aljazeera.com/economy/2020/1/8/oil-surges-stocks-fall-after-iran-targets-us-troops-in-iraqNobody Predicted Israel Would Strike Iran, But Bitcoin Is Still Not in Panic Mode: Analysis – Decrypthttps://decrypt.co/325114/nobody-predicted-israel-iran-strike-bitcoin-not-panic-modeOil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Oil rises as Iran-Israel conflict keeps floor under prices | Reutershttps://www.reuters.com/business/energy/oil-prices-rise-iran-israel-conflict-fans-supply-worries-2025-06-17/Israel-Iran strikes: Analyst reactions to stock selloff, oil surge | Reutershttps://www.reuters.com/world/middle-east/view-stocks-oil-sell-off-israel-strikes-iran-2025-06-13/