سلام به همه علاقه‌مندان دنیای کریپتو و همراهان همیشگی وبلاگ یومیکس! تا حالا به این فکر کردید که اگر می‌شد بدون نیاز به بانک‌ها، موسسات مالی و واسطه‌های سنتی، وام بگیرید، پس‌انداز کنید یا حتی دارایی‌هاتون رو معامله کنید، چی می‌شد؟ این دقیقا رویایی هست که دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز به دنبال تحققشه.
تو این مقاله می‌خوایم با هم سفری داشته باشیم به قلب تپنده DeFi، بفهمیم دقیقا چیه، چطور کار می‌کنه، چه فرصت‌ها و چالش‌هایی داره و چرا اینقدر سر و صدا به پا کرده. پس کمربندهاتون رو ببندید که قراره وارد یکی از جذاب‌ترین و تحول‌آفرین‌ترین بخش‌های دنیای کریپتو بشیم!
بخش اول: DeFi به زبان ساده – خداحافظی با واسطه‌ها
اجازه بدید خیلی ساده شروع کنیم. DeFi مخفف Decentralized Finance یا امور مالی غیرمتمرکز هست. اسمش شاید کمی ترسناک به نظر برسه، ولی مفهوم اصلیش واقعا ساده‌اس: انجام خدمات مالی سنتی (مثل وام‌دهی، وام‌گیری، معامله، بیمه و…)، اما به روشی نوین، بدون نیاز به نهادهای متمرکز مثل بانک‌ها یا شرکت‌های کارگزاری.
مقایسه با سیستم مالی سنتی (TradFi):
- سیستم سنتی (TradFi): وقتی می‌خواید وام بگیرید، به بانک مراجعه می‌کنید. وقتی می‌خواید سهام بخرید، از طریق کارگزاری اقدام می‌کنید. وقتی پولی رو انتقال می‌دید، بانک‌ها این وسط نقش واسطه رو بازی می‌کنند. همه این نهادها متمرکز هستن، یعنی یه قدرت مرکزی وجود داره که قوانین رو تعیین می‌کنه، تراکنش‌ها رو تایید می‌کنه و کنترل همه‌چیز دستشه. این سیستم معایبی داره: ممکنه کند باشه، هزینه‌های بالایی داشته باشه (کارمزدها)، برای همه در دسترس نباشه (محدودیت‌های جغرافیایی یا اعتباری) و شفافیت کمی داشته باشه.
- سیستم غیرمتمرکز (DeFi): در DeFi، این واسطه‌ها حذف می‌شن. به جای بانک یا کارگزاری، کدها و قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) روی بلاکچین (عمدتا اتریوم، ولی بلاکچین‌های دیگه هم دارن وارد می‌شن) این وظایف رو انجام می‌دن. این یعنی:
- شفافیت: همه تراکنش‌ها و قوانین روی بلاکچین ثبت می‌شه و برای همه قابل مشاهده‌اس (البته هویت افراد ناشناسه).
- دسترسی: هر کسی که به اینترنت دسترسی داشته باشه، می‌تونه از خدمات DeFi استفاده کنه، بدون توجه به اینکه کجای دنیاست یا چقدر پول داره.
- بدون نیاز به مجوز (Permissionless): لازم نیست از کسی اجازه بگیرید تا در DeFi فعالیت کنید یا حتی یک برنامه DeFi جدید بسازید.
- کنترل کاربر: دارایی‌های شما معمولا در کیف پول شخصی خودتون نگهداری می‌شه و کنترلش دست خودتونه (مفهوم Self-Custody).
پس DeFi مثل یک سیستم مالی باز، شفاف و دموکراتیک‌تره که روی تکنولوژی بلاکچین ساخته شده.
بخش دوم: آجرهای سازنده DeFi – قراردادهای هوشمند و بلاکچین
حالا که فهمیدیم DeFi چی می‌خواد انجام بده، بیاید ببینیم با چه ابزارهایی این کار رو می‌کنه. دو تا مفهوم کلیدی در قلب DeFi وجود داره:
- بلاکچین (Blockchain):
- فکر کنید بلاکچین یک دفتر کل دیجیتال، توزیع‌شده و تغییرناپذیره. هر تراکنشی که در DeFi انجام می‌شه، مثل یک مُهر در این دفتر ثبت می‌شه و بین هزاران کامپیوتر در سراسر جهان پخش می‌شه.
- این یعنی هیچ‌کس به‌تنهایی نمی‌تونه اطلاعات رو دستکاری کنه یا سیستم رو خاموش کنه (غیرمتمرکز بودن).
- شفافیت بلاکچین هم که گفتیم، باعث می‌شه همه بتونن قوانین و تراکنش‌ها رو ببینن.
- امنیت بلاکچین (از طریق رمزنگاری) باعث می‌شه دارایی‌ها و تراکنش‌ها امن باشن (البته نه ۱۰۰٪، که بعدا به ریسک‌هاش می‌رسیم).
- اتریوم (Ethereum): در حال حاضر، اکثر برنامه‌های DeFi روی بلاکچین اتریوم ساخته شدن، چون اتریوم اولین پلتفرمی بود که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی کرد. البته الان بلاکچین‌های دیگه مثل سولانا (Solana)، اولانچ (Avalanche)، بایننس اسمارت چین (BSC) و… هم دارن سهم خودشون رو از بازار DeFi می‌گیرن.
- قراردادهای هوشمند (Smart Contracts):
- این‌ها قلب تپنده DeFi هستن. قرارداد هوشمند، یه برنامه کامپیوتریه که روی بلاکچین اجرا می‌شه و شرایط یک توافق رو به‌طور خودکار اجرا می‌کنه.
- مثال ساده: فرض کنید می‌خواید با دوستتون شرط‌بندی کنید که فردا بارون میاد یا نه. توی دنیای عادی، شاید به یه نفر سوم اعتماد کنید که پول رو نگه داره و بعد از مشخص شدن نتیجه، به برنده بده. توی DeFi، می‌تونید یک قرارداد هوشمند بنویسید که:
- مبلغ شرط رو از هر دوی شما قفل کنه.
- به یک منبع اطلاعاتی معتبر آب‌وهوا (اوراکل – Oracle) وصل بشه.
- فردا، به‌طور خودکار وضعیت هوا رو چک کنه.
- اگه بارون اومد، کل مبلغ رو به حساب شما واریز کنه؛ اگه نیومد، به حساب دوستتون.
- همه این‌ها اتوماتیک، بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث و با شفافیت کامل انجام می‌شه.
- در DeFi، قراردادهای هوشمند قوانین مربوط به وام‌دهی، معامله، استیکینگ و… رو تعریف و اجرا می‌کنن. مثلا، یک قرارداد هوشمند می‌تونه بگه: “اگر کاربری X مقدار اتر (ETH) به عنوان وثیقه قفل کرد، می‌تواند Y مقدار استیبل‌کوین (مثل DAI) وام بگیرد و اگر ارزش وثیقه‌اش از حد معینی کمتر شد، وثیقه به‌طور خودکار نقد می‌شود (Liquidation)”.
ترکیب بلاکچین و قراردادهای هوشمند، زیرساخت لازم برای ایجاد یک سیستم مالی خودکار، شفاف و بدون واسطه رو فراهم می‌کنه.
بخش سوم: گشت‌وگذار در دنیای DeFi – کاربردهای رایج
خب، تئوری کافیه! بیایید ببینیم در عمل، با DeFi چه کارهایی می‌شه کرد. دنیای DeFi مثل یک جعبه لگوی بزرگه که هر قطعه‌ش (پروتکل) یک کار خاص انجام می‌ده و می‌تونن با هم ترکیب بشن (Composability). چند تا از مهم‌ترین کاربردهاش این‌ها هستن:
۱. وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز (Decentralized Lending & Borrowing)
- این یکی از محبوب‌ترین کاربردهای DeFi هست. پلتفرم‌هایی مثل Aave, Compound و MakerDAO به شما اجازه می‌دن:
- وام‌دهنده باشید: اگه ارز دیجیتالی دارید که فعلا نمی‌خواید بفروشید (مثلا اتر یا استیبل‌کوین)، می‌تونید اون رو در یک استخر نقدینگی (Liquidity Pool) در این پلتفرم‌ها واریز کنید و در ازاش، سود (بهره) دریافت کنید. این سود از بهره‌ای که وام‌گیرنده‌ها پرداخت می‌کنن، تامین می‌شه.
- وام‌گیرنده باشید: اگه نیاز به نقدینگی دارید ولی نمی‌خواید ارز دیجیتالتون رو بفروشید، می‌تونید اون رو به عنوان وثیقه (Collateral) در این پلتفرم‌ها قفل کنید و در مقابلش، ارز دیگه‌ای (معمولا استیبل‌کوین) وام بگیرید.
- نکته مهم: وام‌ها در DeFi معمولا بیش‌وثیقه‌گذاری (Over-Collateralized) می‌شن. یعنی باید ارزشی بیشتر از مقداری که وام می‌گیرید، وثیقه بذارید. مثلا، شاید برای گرفتن ۱۰۰ دلار وام، نیاز باشه ۱۵۰ دلار اتر وثیقه بذارید. این کار برای محافظت از وام‌دهنده‌ها در برابر نوسانات قیمت وثیقه انجام می‌شه. اگه قیمت وثیقه شما خیلی پایین بیاد، ممکنه وثیقه‌تون لیکویید (نقد) بشه تا وام تسویه بشه.
مثال کاربردی: فرض کنید شما مقداری اتر (ETH) دارید و به پول نقد (مثلا دلار) نیاز دارید، ولی فکر می‌کنید قیمت اتر در آینده بالا می‌ره و نمی‌خواید بفروشیدش. می‌تونید اتر خودتون رو در پلتفرمی مثل Aave به عنوان وثیقه قرار بدید و در مقابلش، استیبل‌کوین‌هایی مثل USDC یا DAI وام بگیرید. بعدا می‌تونید این استیبل‌کوین‌ها رو به پول نقد تبدیل کنید. وقتی که دیگه به وام نیاز نداشتید، می‌تونید با پس دادن استیبل‌کوین‌ها (به‌علاوه بهره)، اتر خودتون رو پس بگیرید.
۲. صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges – DEXs)
- برخلاف صرافی‌های متمرکز (CEX) مثل بایننس یا کوکوین که دارایی شما رو نگه می‌دارن و معاملات رو در دفتر سفارشات (Order Book) داخلی خودشون انجام می‌دن، DEXها مثل Uniswap, SushiSwap و PancakeSwap به شما اجازه می‌دن مستقیما از کیف پول شخصی خودتون و بدون نیاز به ثبت‌نام یا احراز هویت، ارزهای دیجیتال رو با هم معامله کنید.
- اکثر DEXهای مدرن از مدلی به نام بازارساز خودکار (Automated Market Maker – AMM) استفاده می‌کنن. در این مدل:
- به جای دفتر سفارشات، استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) وجود داره که توسط کاربران عادی تامین می‌شه. هر استخر معمولا شامل دو نوع توکن هست (مثلا ETH و USDC).
- کاربرانی که نقدینگی تامین می‌کنن (Liquidity Providers – LPs)، توکن‌های خودشون رو به نسبت مساوی ارزشی در استخر قفل می‌کنن و در ازای ریسکی که می‌پذیرن (که بهش می‌رسیم)، کارمزد معاملات انجام شده در اون استخر رو دریافت می‌کنن.
- قیمت توکن‌ها در استخر توسط یک فرمول ریاضی (معمولا
x * y = k) تعیین می‌شه. وقتی شما یک توکن رو می‌خرید (مثلا ETH با استفاده از USDC)، مقدار ETH در استخر کم می‌شه و مقدار USDC زیاد می‌شه، که این باعث تغییر قیمت برای معامله بعدی می‌شه.
مثال کاربردی: شما می‌خواید مقداری توکن A رو با توکن B عوض کنید. به یک DEX مثل Uniswap می‌رید، کیف پولتون (مثلا متامسک) رو وصل می‌کنید، استخر نقدینگی A/B رو پیدا می‌کنید و مقدار توکن A که می‌خواید بفروشید رو وارد می‌کنید. DEX به‌طور خودکار محاسبه می‌کنه که چقدر توکن B دریافت می‌کنید (بر اساس موجودی استخر و فرمول AMM) و با تایید تراکنش در کیف پولتون، معامله انجام می‌شه. توکن‌های B مستقیما به کیف پول شما واریز می‌شن.
۳. استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins)
- ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتر نوسانات قیمتی شدیدی دارن. برای انجام فعالیت‌های مالی روزمره، نیاز به یک واحد پولی باثبات هست. استیبل‌کوین‌ها برای حل این مشکل به وجود اومدن. این‌ها توکن‌هایی هستن که قیمتشون تلاش می‌کنه به یک دارایی باثبات (معمولا دلار آمریکا) پِگ (Peg) یا وابسته بمونه.
- استیبل‌کوین‌ها در DeFi نقش حیاتی دارن؛ برای وام گرفتن، وام دادن، پرداخت و نگهداری ارزش استفاده می‌شن.
- انواع مختلفی دارن:
- متمرکز و با پشتوانه فیات: مثل USDT (تتر) و USDC (سیرکل). این‌ها توسط یک شرکت مرکزی صادر می‌شن که ادعا می‌کنه به ازای هر توکن، معادلش دلار در حساب بانکی نگه می‌داره. (البته همیشه بحث‌هایی در مورد شفافیت پشتوانه‌شون وجود داره).
- غیرمتمرکز و با پشتوانه کریپتو: مثل DAI (از MakerDAO). این استیبل‌کوین توسط وثیقه‌های کریپتویی (مثل اتر) که در قراردادهای هوشمند قفل شدن، پشتیبانی می‌شه و به‌صورت غیرمتمرکز مدیریت می‌شه. قیمت DAI از طریق مکانیزم‌های خودکار و بیش‌وثیقه‌گذاری پایدار نگه داشته می‌شه.
- الگوریتمی: این‌ها سعی می‌کنن قیمتشون رو فقط با استفاده از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند (بدون پشتوانه مستقیم) ثابت نگه دارن. این نوع استیبل‌کوین‌ها ریسک بالاتری دارن و نمونه‌های ناموفق مثل UST (ترا) هم داشتن.
DAI یک نمونه عالی از استیبل‌کوین در دل DeFi هست که کاملا غیرمتمرکز عمل می‌کنه.
۴. ییلد فارمینگ و استخراج نقدینگی (Yield Farming & Liquidity Mining)
- این‌ها روش‌هایی برای کسب درآمد بیشتر از دارایی‌های کریپتویی شما در DeFi هستن.
- ییلد فارمینگ: یعنی جابجا کردن مداوم دارایی‌ها بین پلتفرم‌های مختلف DeFi برای پیدا کردن بیشترین سود ممکن (از طریق وام‌دهی، تامین نقدینگی و…). این کار می‌تونه پیچیده و پرریسک باشه.
- استخراج نقدینگی: شبیه ییلد فارمینگه، ولی معمولا به فرآیندی گفته می‌شه که شما با تامین نقدینگی در یک پروتکل DeFi (مثلا یک DEX)، علاوه بر کارمزد معاملات، توکن حاکمیتی (Governance Token) اون پروتکل رو هم به عنوان پاداش دریافت می‌کنید. این کار به رشد و جذب کاربر برای پروتکل‌های جدید کمک می‌کنه.
مثال: شما در استخر ETH/USDC در Uniswap نقدینگی تامین می‌کنید. علاوه بر دریافت بخشی از کارمزد معاملاتی که در این استخر انجام می‌شه، ممکنه خود Uniswap (یا پروتکل دیگه‌ای که باهاش همکاری داره) به شما توکن UNI (توکن حاکمیتی Uniswap) هم به عنوان پاداش بده.
۵. سایر کاربردها
- بیمه غیرمتمرکز (Decentralized Insurance): پلتفرم‌هایی مثل Nexus Mutual سعی می‌کنن ریسک‌های DeFi (مثل هک شدن قراردادهای هوشمند) رو پوشش بدن. کاربران می‌تونن با پرداخت حق بیمه، پوشش دریافت کنن یا با استیک کردن توکن، در تامین سرمایه برای پوشش ریسک‌ها مشارکت کنن و سود ببرن.
- دارایی‌های مصنوعی (Synthetic Assets): توکن‌هایی که قیمت یک دارایی در دنیای واقعی (مثل سهام اپل یا طلا) رو روی بلاکچین تقلید می‌کنن و به کاربران اجازه می‌دن بدون داشتن خود اون دارایی، روی قیمتش سرمایه‌گذاری کنن.
- سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAOs): بسیاری از پروتکل‌های DeFi توسط DAOها اداره می‌شن. دارندگان توکن حاکمیتی پروتکل می‌تونن در مورد تغییرات و آینده پروتکل رای بدن و تصمیم‌گیری کنن.
همونطور که می‌بینید، DeFi یک اکوسیستم کامل و رو به رشد از خدمات مالی رو ارائه می‌ده.
بخش چهارم: چرا DeFi جذاب است؟ – مزایا و فرصت‌ها
محبوبیت روزافزون DeFi بی‌دلیل نیست. این سیستم مزایای قابل توجهی نسبت به سیستم مالی سنتی داره:
- دسترسی جهانی (Accessibility): هرکسی با یک گوشی هوشمند و اینترنت می‌تونه از خدمات DeFi استفاده کنه. دیگه نیازی به حساب بانکی، آدرس ثابت یا بررسی اعتبار سنتی نیست. این می‌تونه برای میلیاردها نفری که به خدمات بانکی دسترسی ندارن (Unbanked & Underbanked)، تحول‌آفرین باشه.
- شفافیت (Transparency): کدها و تراکنش‌ها روی بلاکچین عمومی هستن. همه می‌تونن ببینن قوانین چطور کار می‌کنن و پول‌ها کجا میرن (البته هویت‌ها ناشناس باقی می‌مونن). این باعث افزایش اعتماد می‌شه (اعتماد به کد، نه به شخص یا نهاد).
- کنترل کاربر بر دارایی‌ها (Self-Custody): در اکثر پروتکل‌های DeFi، شما کلیدهای خصوصی کیف پولتون رو در اختیار دارید و کنترل کامل روی دارایی‌هاتون دارید. این برخلاف بانک‌ها یا صرافی‌های متمرکزه که دارایی شما رو نگه می‌دارن. (البته این مسئولیت نگهداری امن کلیدها رو هم به دوش شما می‌ذاره).
- کارایی و سرعت (Efficiency & Speed): حذف واسطه‌ها و خودکارسازی فرآیندها از طریق قراردادهای هوشمند می‌تونه باعث بشه خدمات مالی سریع‌تر و با هزینه کمتر ارائه بشن (البته هزینه گس (Gas Fee) در شبکه اتریوم گاهی می‌تونه بالا باشه).
- نوآوری سریع (Rapid Innovation): ماهیت باز و بدون مجوز (Permissionless) DeFi باعث شده تا توسعه‌دهنده‌ها به‌سرعت بتونن محصولات و خدمات مالی جدید و خلاقانه‌ای رو ایجاد کنن. قطعات لگوی DeFi (پروتکل‌ها) می‌تونن به‌راحتی با هم ترکیب بشن و کاربردهای جدیدی بسازن (Composability).
- فرصت‌های کسب سود: همونطور که دیدیم، از طریق وام‌دهی، تامین نقدینگی و ییلد فارمینگ می‌شه از دارایی‌های کریپتویی درآمد کسب کرد (البته با ریسک همراهه).
بخش پنجم: روی دیگر سکه – ریسک‌ها و چالش‌های DeFi
با وجود همه این جذابیت‌ها، دنیای DeFi خالی از ریسک نیست و ورود به اون نیاز به آگاهی و احتیاط داره. برخی از مهم‌ترین چالش‌ها و خطرات عبارتند از:
- ریسک قرارداد هوشمند (Smart Contract Risk): قراردادهای هوشمند توسط انسان‌ها نوشته می‌شن و ممکنه باگ یا آسیب‌پذیری داشته باشن. هکرها می‌تونن از این ضعف‌ها سوءاستفاده کنن و سرمایه‌های قفل شده در پروتکل‌ها رو به سرقت ببرن. متاسفانه تاریخچه DeFi پر از این اتفاقات تلخه. قبل از استفاده از هر پروتکلی، مهمه که در مورد امنیت و سابقه حسابرسی (Audit) اون تحقیق کنید.
- ریسک نوسانات بازار (Volatility Risk): قیمت ارزهای دیجیتال (حتی اون‌هایی که به عنوان وثیقه استفاده می‌شن) می‌تونه به‌شدت نوسان کنه. این نوسانات می‌تونه منجر به لیکویید شدن وثیقه‌های شما در پلتفرم‌های وام‌دهی بشه.
- ضرر ناپایدار (Impermanent Loss): این ریسک مخصوص تامین‌کنندگان نقدینگی (LPs) در DEXهاست. وقتی شما در یک استخر نقدینگی دو توکن رو واریز می‌کنید، اگه قیمت یکی از توکن‌ها نسبت به دیگری خیلی تغییر کنه، ممکنه در نهایت وقتی نقدینگی‌تون رو خارج می‌کنید، ارزش دلاری کل دارایی‌تون کمتر از حالتی باشه که اون دو توکن رو جداگانه در کیف پولتون نگه می‌داشتید. اسمش “ناپایدار” هست چون تا وقتی نقدینگی رو خارج نکنید، ضرر قطعی نشده، ولی اگه قیمت‌ها به حالت اول برنگردن، می‌تونه دائمی بشه.
- ریسک‌های قانونی و نظارتی (Regulatory Risk): دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان هنوز در حال بررسی نحوه برخورد با DeFi هستن. قوانین آینده می‌تونن تاثیر زیادی روی فعالیت پروتکل‌ها و کاربران داشته باشن.
- پیچیدگی و تجربه کاربری (Complexity & User Experience): استفاده از پلتفرم‌های DeFi، کار با کیف پول‌ها، درک مفاهیمی مثل گس فی (Gas Fee)، مدیریت ریسک‌ها و… می‌تونه برای کاربران تازه‌کار پیچیده و ترسناک باشه. رابط‌های کاربری دارن بهتر می‌شن، ولی هنوز راه زیادی مونده تا به سادگی استفاده از اپلیکیشن‌های بانکی سنتی برسن.
- ریسک اوراکل (Oracle Risk): قراردادهای هوشمند برای دریافت اطلاعات از دنیای خارج (مثل قیمت ارزها) به اوراکل‌ها نیاز دارن. اگه اوراکل اطلاعات نادرست بده یا مورد حمله قرار بگیره، می‌تونه باعث
مهم‌ترین نکته: قبل از ورود به هر بخش از DeFi، حتما تحقیق کامل انجام بدید (Do Your Own Research – DYOR)، فقط پولی رو سرمایه‌گذاری کنید که توانایی از دست دادنش رو دارید و از ریسک‌های موجود آگاه باشید.
جمع‌بندی دوستانه: DeFi، آینده مالی یا حبابی دیگر؟
خب، سعی کردیم در این مقاله یک تصویر کلی اما دقیق از دنیای هیجان‌انگیز DeFi به شما بدیم. دیدیم که DeFi چطور با استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند، سعی می‌کنه یک سیستم مالی بازتر، شفاف‌تر و کارآمدتر بسازه. با کاربردهای اصلیش مثل وام‌دهی، صرافی‌های غیرمتمرکز و استیبل‌کوین‌ها آشنا شدیم و هم مزایا و هم ریسک‌های مهمش رو بررسی کردیم.
آیا DeFi آینده امور مالیه؟ پتانسیلش رو قطعا داره. این تکنولوژی می‌تونه دسترسی به خدمات مالی رو متحول کنه و قدرت رو به دست کاربران برگردونه. اما همزمان، هنوز در مراحل اولیه توسعه‌اس و با چالش‌های فنی، امنیتی و قانونی جدی روبروئه.
پیام نهایی ما در یومیکس اینه: DeFi یک فضای نوآورانه و پر از فرصته، اما مثل هر تکنولوژی جدید دیگه‌ای، ریسک‌های خودش رو هم داره. با دانش و احتیاط وارد این دنیا بشید، قدم‌به‌قدم یاد بگیرید و همیشه هوشیار باشید. دنیای DeFi پویا و در حال تکامله و قطعا در آینده بیشتر ازش خواهیم شنید.
امیدواریم این راهنمای جامع براتون مفید بوده باشه. اگه سوالی دارید یا تجربه‌ای در مورد DeFi دارید، حتما در بخش نظرات با ما و بقیه دوستان به اشتراک بذارید!
