سلام به کاربران عزیز یومیکس! دنیای رمزارزها پر از اصطلاحات و روش‌های جدید برای سرمایه‌گذاری و مشارکت در پروژه‌هاست. امروز می‌خواهیم یکی از این مفاهیم جالب و نسبتاً نوظهور را با هم بررسی کنیم: IFO.
IFO چیست و چگونه کار می‌کند؟ (تعریف و مفهوم)
اگر با دنیای بورس آشنا باشید، شاید اسم IPO (عرضه اولیه سهام) را شنیده باشید؛ زمانی که یک شرکت برای اولین بار سهام خود را به صورت عمومی عرضه می‌کند. در دنیای رمزارزها هم روش‌های مشابهی برای عرضه اولیه توکن پروژه‌های جدید وجود دارد، مثل ICO (عرضه اولیه کوین) یا IEO (عرضه اولیه در صرافی). اما IFO یا Initial Farm Offering یک رویکرد متفاوت است که با ظهور پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و محبوبیت ییلد فارمینگ (Yield Farming) شکل گرفت.
به زبان ساده، IFO روشی است که یک پروژه جدید برای عرضه توکن بومی خود از آن استفاده می‌کند. اما تفاوت اصلی در نحوه مشارکت در این عرضه است. در IFO، شما برای خرید توکن پروژه جدید، باید از “توکن‌های استخر نقدینگی” خاصی استفاده کنید و این فرآیند اغلب از طریق پلتفرم‌های دیفای، به ویژه صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) که امکان ییلد فارمینگ را فراهم می‌کنند، انجام می‌شود.
فرض کنید یک پروژه جدید رمزارزی با نام CoolToken می‌خواهد توکن خود (با نماد COOL) را عرضه کند. به جای اینکه مستقیماً توکن COOL را با ارزهای رایج (مانند دلار) یا رمزارزهای اصلی (مانند بیت کوین یا اتریوم) بفروشد، اعلام می‌کند که برای شرکت در IFO توکن COOL، شما باید در یک استخر نقدینگی خاص به نام CAKE-BNB LP مشارکت داشته باشید و از توکن‌های LP (Liquidity Provider) خود استفاده کنید.
IFO چگونه با ییلد فارمینگ گره خورده است؟
کلید فهم IFO، درک ییلد فارمینگ و توکن‌های LP است. در پلتفرم‌های دیفای، کاربران می‌توانند جفت‌های مختلف رمزارزی (مثلاً CAKE و BNB) را به استخرهای نقدینگی اضافه کنند. با این کار، نقدینگی لازم برای انجام معاملات سواپ (تبادل) در آن پلتفرم فراهم می‌شود. در ازای فراهم کردن این نقدینگی، کاربران توکن‌های LP دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده سهم آن‌ها از آن استخر است و همچنین کارمزد معاملات انجام شده در آن استخر به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
ییلد فارمینگ هم فرآیندی است که در آن کاربران توکن‌های LP یا توکن‌های دیگر خود را در پروتکل‌های دیفای قفل می‌کنند تا پاداش دریافت کنند. این پاداش معمولاً به صورت توکن بومی آن پروتکل است.
در IFO، پروژه جدید با همکاری یک پلتفرم دیفای (معمولاً همان پلتفرمی که IFO را برگزار می‌کند)، از کاربران می‌خواهد که به جای پرداخت مستقیم توکن‌های دیگر برای خرید توکن جدید، از توکن‌های LP خود در یک استخر نقدینگی مشخص استفاده کنند. به عبارت دیگر، شما با قفل کردن یا سوزاندن توکن‌های LP خود، حق خرید توکن پروژه‌ی جدید را به دست می‌آورید.
مراحل شرکت در یک IFO معمولی (چگونه در IFO مشارکت کنیم؟)
شرکت در IFO معمولاً نیازمند طی کردن چند مرحله است که البته ممکن است جزئیات آن بسته به پلتفرم برگزارکننده و پروژه متفاوت باشد، اما فرآیند کلی به شرح زیر است:
1. انتخاب پلتفرم و توکن‌های مورد نیاز:
اولین قدم، شناخت پلتفرمی است که IFO روی آن برگزار می‌شود (مثلاً PancakeSwap). سپس باید متوجه شوید که برای شرکت در این IFO خاص، به چه جفت ارزی نیاز دارید تا توکن‌های LP آن را به دست آورید. معمولاً این جفت شامل توکن بومی پلتفرم برگزارکننده (مثلاً CAKE) و یک رمزارز محبوب دیگر (مثلاً BNB یا یک استیبل کوین) است.
مثال: پروژه CoolToken اعلام می‌کند که IFO خود را روی PancakeSwap برگزار می‌کند و برای شرکت در آن، به توکن‌های LP مربوط به استخر CAKE-BNB نیاز دارید.
2. تامین نقدینگی و دریافت توکن‌های LP:
حالا باید مقداری از دو توکن مورد نیاز را (با ارزش تقریباً برابر دلاری) تهیه کنید و آن‌ها را در استخر نقدینگی مربوطه در پلتفرم دیفای قفل کنید. با انجام این کار، توکن‌های LP آن استخر را دریافت خواهید کرد.
مثال: شما مقداری CAKE و مقداری BNB می‌خرید. سپس به بخش استخرهای نقدینگی PancakeSwap می‌روید، جفت CAKE-BNB را انتخاب می‌کنید و توکن‌های خود را در این استخر تامین می‌کنید. در ازای آن، توکن‌های LP مربوط به CAKE-BNB را در کیف پول خود دریافت می‌کنید.
3. ثبت‌نام یا مشارکت در رویداد IFO:
وقتی توکن‌های LP لازم را دارید، معمولاً باید در صفحه مخصوص IFO در پلتفرم برگزارکننده، اقدام به “Commit” یا “تعهد” کردن توکن‌های LP خود کنید. این به این معنی است که شما اعلام می‌کنید مایلید از این مقدار توکن LP برای خرید توکن پروژه جدید استفاده کنید.
اغلب پلتفرم‌ها امکان دو نوع مشارکت را فراهم می‌کنند:
- Basic Sale: معمولاً دارای سقف برای میزان مشارکت هر فرد است و برای کاربران عادی مناسب‌تر است.
- Unlimited Sale: این بخش سقفی ندارد (یا سقف بسیار بالایی دارد) و برای مشارکت با حجم‌های بالا مناسب است.
باید توجه داشت که در IFO، میزان توکن‌هایی که به شما تخصیص داده می‌شود، معمولاً به صورت تناسبی با میزان توکن‌های LP که تعهد کرده‌اید، بستگی دارد. البته این نسبت بر اساس کل مشارکت انجام شده توسط همه شرکت‌کنندگان محاسبه می‌شود.
4. دریافت توکن‌های جدید و بازگشت توکن‌های LP استفاده نشده:
پس از پایان دوره IFO، پروژه توکن‌های جدید را بر اساس میزان تخصیصی که به هر فرد تعلق گرفته است، توزیع می‌کند. بخشی از توکن‌های LP که تعهد کرده‌اید (معادل ارزش دلاری توکن‌های جدیدی که دریافت کرده‌اید) سوزانده می‌شود و باقی‌مانده توکن‌های LP تعهد شده به کیف پول شما بازگردانده می‌شود.
مثال: فرض کنید شما به ارزش 100 دلار توکن LP تعهد کرده‌اید و کل توکن‌های LP تعهد شده توسط همه شرکت‌کنندگان به ارزش 10,000 دلار بوده است. اگر پروژه CoolToken در مجموع به ارزش 5,000 دلار توکن COOL برای عرضه در نظر گرفته باشد، شما به صورت تناسبی، سهمی معادل (100/10000) * 5000 دلار، یعنی 50 دلار توکن COOL دریافت خواهید کرد. توکن‌های LP شما به ارزش 50 دلار سوزانده می‌شود و توکن‌های LP به ارزش 50 دلار باقی‌مانده به شما بازگردانده می‌شود.
مزایا و معایب شرکت در IFO
IFO نیز مانند هر روش سرمایه‌گذاری دیگری، دارای مزایا و معایب خاص خود است:
مزایا:
- دسترسی زودهنگام به پروژه‌های جدید: IFO فرصتی برای خرید توکن‌های پروژه در مراحل اولیه عرضه است، که ممکن است با قیمت پایین‌تری نسبت به زمان لیست شدن در صرافی‌ها همراه باشد.
- هم‌راستایی با اکوسیستم دیفای: این روش از سازوکارهای موجود در پلتفرم‌های دیفای (ییلد فارمینگ و استخرهای نقدینگی) استفاده می‌کند که برای کاربران این فضا آشناست.
- فرصت کسب سود از توکن‌های LP: قبل از دوره IFO، توکن‌های LP شما در استخر نقدینگی فعال بوده‌اند و شما از کارمزدهای معاملات و احتمالا پاداش‌های فارمینگ آن‌ها سود کسب کرده‌اید.
- شفافیت بیشتر (معمولاً): از آنجایی که IFO روی بلاکچین و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود، فرآیند تخصیص و توزیع توکن معمولاً شفاف‌تر است.
معایب و ریسک‌ها:
- ریسک ناشی از نوسانات توکن‌های LP: از آنجایی که ارزش توکن‌های LP شما به قیمت توکن‌های تشکیل‌دهنده جفت بستگی دارد، نوسانات بازار می‌تواند بر ارزش توکن‌های LP شما تاثیر بگذارد و منجر به ضرر موقت (Impermanent Loss) شود، حتی قبل از شرکت در IFO.
- عدم تضمین سود: دریافت توکن در IFO به معنی تضمین سود نیست. ممکن است قیمت توکن پروژه پس از لیست شدن در صرافی‌ها کاهش یابد.
- نیاز به درک مفاهیم دیفای: شرکت در IFO نیازمند آشنایی با مفاهیمی مانند استخرهای نقدینگی، ییلد فارمینگ و کیف پول‌های غیرمتمرکز است.
- ریسک پروژه: مانند هر سرمایه‌گذاری در پروژه جدید، خطر شکست پروژه و بی‌ارزش شدن توکن وجود دارد.
- Over-subscription: معمولاً میزان توکن LP که توسط شرکت‌کنندگان تعهد می‌شود، بسیار بیشتر از مقدار توکن جدیدی است که پروژه برای عرضه در نظر گرفته است. این بدان معناست که به هر فرد تنها بخش کوچکی از مقدار تعهد شده‌اش، توکن جدید تخصیص داده می‌شود و بخش زیادی از توکن‌های LP بازگردانده می‌شوند. این امر می‌تواند باعث شود که هزینه نهایی هر واحد توکن جدید برای شما، بالاتر از قیمت رسمی IFO تمام شود، چرا که مقداری از توکن‌های LP شما در طول فرآیند سوزانده شده‌اند.
⚠️ نکته مهم: همانطور که گفته شد، در IFO اغلب پدیده Over-subscription رخ می‌دهد. به این معنی که مجموع مبلغی که کاربران مایل به پرداخت آن با توکن‌های LP هستند، بسیار بیشتر از ارزش کل توکن‌های عرضه شده است. در این حالت، شما به صورت تناسبی و بر اساس سهمتان از کل پول تعهد شده، توکن دریافت می‌کنید. بخشی از توکن‌های LP که تعهد کرده‌اید (به میزان ارزش توکن‌های جدید دریافت شده) سوزانده می‌شود و باقی‌مانده به شما بازگردانده می‌شود.
این مکانیسم باعث می‌شود که حتی اگر قیمت توکن جدید پس از لیست شدن افزایش یابد، باز هم باید محاسبه کنید که آیا سود حاصل از فروش توکن‌های جدید، هزینه سوزاندن بخشی از توکن‌های LP شما را پوشش داده است یا خیر. در بسیاری از موارد Over-subscription شدید، “قیمت واقعی” که در نهایت هر واحد توکن جدید برای شما تمام می‌شود، به طور موثری بالاتر از قیمت اعلام شده IFO است.
تفاوت IFO با سایر روش‌های عرضه توکن (ICO، IEO)
برای درک بهتر IFO، خوب است نگاهی به تفاوت آن با روش‌های رایج دیگر عرضه توکن بیندازیم:
IFO در مقابل ICO (Initial Coin Offering):
در ICO، پروژه مستقیماً توکن‌های خود را در وبسایت خود یا پلتفرم‌های دیگر به فروش می‌گذارد و کاربران معمولاً با رمزارزهای اصلی مانند ETH (اتریوم) یا BTC (بیت کوین) یا حتی فیات (پول‌های رایج) اقدام به خرید می‌کنند. ICOها معمولاً در سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۸ بسیار رواج داشتند اما به دلیل کلاهبرداری‌های زیاد و عدم شفافیت، تا حدی از محبوبیت آن‌ها کاسته شد.
- نحوه مشارکت: در ICO با رمزارز یا فیات، در IFO با توکن‌های LP.
- پلتفرم برگزاری: در ICO معمولاً وبسایت پروژه، در IFO پلتفرم‌های دیفای (بیشتر DEXها).
- هم‌راستایی: ICO مستقل‌تر، IFO وابسته به اکوسیستم دیفای و ییلد فارمینگ.
IFO در مقابل IEO (Initial Exchange Offering):
در IEO، پروژه توکن‌های خود را از طریق یک صرافی متمرکز (مانند بایننس، کوین‌بیس و …) عرضه می‌کند. کاربران برای شرکت در IEO باید در آن صرافی حساب داشته باشند و معمولاً با توکن بومی صرافی یا رمزارزهای مشخص شده دیگر، توکن جدید را می‌خرند. IEOها پس از کاهش محبوبیت ICOها به دلیل نظارت بیشتر صرافی‌ها، رواج پیدا کردند.
- نحوه مشارکت: در IEO با توکن‌های مشخص شده در صرافی، در IFO با توکن‌های LP.
- پلتفرم برگزاری: در IEO صرافی متمرکز، در IFO پلتفرم‌های دیفای (DEXها).
- کنترل: IEO تحت کنترل صرافی است، IFO تحت کنترل پروتکل دیفای و قراردادهای هوشمند.
بنابراین، تفاوت اصلی IFO در استفاده از مکانیسم ییلد فارمینگ و توکن‌های LP به عنوان روش اصلی جمع‌آوری سرمایه برای عرضه اولیه توکن است. این روش به خصوص در شبکه‌هایی که هزینه تراکنش پایین دارند (مانند زنجیره هوشمند بایننس – BSC یا پالیگان)، محبوبیت پیدا کرده است.
نکات مهم برای شرکت‌کنندگان احتمالی در IFO
اگر قصد دارید در یک IFO شرکت کنید، رعایت نکات زیر ضروری است:
- تحقیق کامل (DYOR – Do Your Own Research): قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری، در مورد پروژه جدید، تیم آن، وایت‌پیپر، کاربرد توکن و برنامه‌های آتی آن تحقیق کنید.
- آشنایی با پلتفرم برگزارکننده: مطمئن شوید که با نحوه کار پلتفرمی که IFO روی آن برگزار می‌شود (مثلاً PancakeSwap) آشنا هستید، از جمله نحوه تامین نقدینگی و دریافت توکن‌های LP.
- محاسبه ریسک‌ها: ریسک نوسانات توکن‌های LP و همچنین ریسک Over-subscription و تاثیر آن بر قیمت نهایی خرید توکن جدید را در نظر بگیرید.
- مدیریت ریسک: فقط مقداری را سرمایه‌گذاری کنید که توانایی از دست دادن آن را دارید.
- زمان‌بندی: به تاریخ و ساعت دقیق شروع و پایان دوره IFO و همچنین زمان توزیع توکن‌ها دقت کنید.
- امنیت کیف پول: از کیف پول‌های امن استفاده کنید و هرگز کلید خصوصی یا عبارات بازیابی خود را با کسی به اشتراک نگذارید.
- بررسی شرایط و قوانین: شرایط و قوانین خاص IFO مربوطه را به دقت مطالعه کنید، زیرا ممکن است تفاوت‌هایی در نحوه تخصیص یا مشارکت وجود داشته باشد.
جمع‌بندی دوستانه
خب، همانطور که دیدیم، IFO یک روش نسبتاً جدید و جالب برای عرضه اولیه توکن‌هاست که ارتباط نزدیکی با دنیای ییلد فارمینگ و استخرهای نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای دارد. این روش می‌تواند فرصتی برای دسترسی زودهنگام به پروژه‌های جدید باشد، اما مثل همیشه در دنیای رمزارزها، همراه با ریسک‌هایی است که شناخت و مدیریت صحیح آن‌ها برای هر سرمایه‌گذاری ضروری است.
امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا مفهوم IFO را بهتر درک کنید و با دید بازتری به فرصت‌ها و چالش‌های این نوع عرضه اولیه نگاه کنید. دنیای رمزارزها همیشه در حال تغییر است، پس همیشه کنجکاو بمانید و به یادگیری ادامه دهید!
تیم یومیکس همیشه در تلاش است تا تازه‌ترین و کاربردی‌ترین اطلاعات را در اختیار شما عزیزان قرار دهد. سوالی داشتید؟ حتماً در نظرات بپرسید!
