سلام به همراهان یومیکس! تا حالا فکر کردید اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) یا کیف‌پول‌های رمزارزی چطور به شبکه بلاکچین وصل می‌شن و اطلاعات رو رد و بدل می‌کنن؟ انکر (Ankr) یکی از اون پروژه‌های زیرساختی و مهمه که مثل لوله‌کشی یا سیم‌کشی پنهان دنیای وب ۳ عمل می‌کنه و این ارتباطات رو ممکن و آسون می‌کنه. بیایید با هم سفری به دنیای انکر داشته باشیم و ببینیم این پروژه دقیقاً چیه و چرا مهمه.
انکر (Ankr) چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
تصور کنید می‌خواهید یک خانه بسازید. شما به فونداسیون، اسکلت، لوله‌کشی آب، سیم‌کشی برق و… نیاز دارید. بدون این زیرساخت‌ها، خانه شما قابل استفاده نخواهد بود. دنیای وب ۳ (Web3) یا اینترنت غیرمتمرکز هم دقیقاً به چنین زیرساخت‌هایی نیاز دارد تا اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها و خدمات بتوانند روی بلاکچین‌ها اجرا شوند.
یکی از مهم‌ترین اجزای این زیرساخت، نود (Node) یا گره بلاکچین است. نودها کامپیوترهایی هستند که یک کپی از تاریخچه تراکنش‌های بلاکچین را نگه می‌دارند، تراکنش‌های جدید را تأیید می‌کنند و اطلاعات شبکه را در دسترس قرار می‌دهند. برای اینکه یک کیف پول رمزارزی بتواند موجودی شما را نمایش دهد، یا یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) بتواند معامله شما را پردازش کند، باید به یک نود متصل شود.
اما راه‌اندازی و نگهداری یک نود بلاکچین کار ساده‌ای نیست:
- هزینه‌بر است: نیاز به سخت‌افزار قوی و پهنای باند بالا دارد.
- پیچیده است: نیازمند دانش فنی برای نصب، پیکربندی، به‌روزرسانی و رفع اشکال است.
- زمان‌بر است: همگام‌سازی اولیه با شبکه می‌تواند روزها طول بکشد.
اینجا جایی است که Ankr وارد می‌شود. انکر یک ارائه‌دهنده زیرساخت وب ۳ غیرمتمرکز است. هدف اصلی انکر این است که دسترسی به زیرساخت‌های بلاکچین (مثل نودها) را برای توسعه‌دهندگان، شرکت‌ها و کاربران فردی آسان‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر کند. به جای اینکه هر پروژه‌ای خودش درگیر پیچیدگی‌های راه‌اندازی نود شود، می‌تواند از خدمات آماده و بهینه شده انکر استفاده کند.
انکر را می‌توان شبیه به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری مانند Amazon Web Services (AWS) یا Google Cloud در دنیای وب ۲ دانست، اما با تمرکز بر نیازهای خاص دنیای بلاکچین و وب ۳ و با هدف حرکت به سمت تمرکززدایی بیشتر.
انکر چه خدماتی ارائه می‌دهد؟
انکر مجموعه‌ای از خدمات متنوع را ارائه می‌دهد که همگی حول محور تسهیل دسترسی و استفاده از فناوری بلاکچین می‌چرخند. بیایید نگاهی به مهم‌ترین آن‌ها بیندازیم:
دسترسی آسان به بلاکچین‌ها با نودهای RPC
یکی از کلیدی‌ترین خدمات انکر، ارائه نقاط پایانی RPC (Remote Procedure Call) است. RPC مثل یک خط تلفن یا یک رابط برنامه‌نویسی (API) عمل می‌کند که به اپلیکیشن‌ها (مثل کیف پول متامسک شما یا یک بازی بلاکچینی) اجازه می‌دهد تا با نودهای بلاکچین “صحبت” کنند، اطلاعات بخوانند (مثلاً موجودی حساب) یا درخواست‌هایی ارسال کنند (مثلاً انجام یک تراکنش).
انکر شبکه‌ای جهانی از نودها را برای بلاکچین‌های محبوب مختلف (مانند اتریوم، زنجیره هوشمند بایننس، پالیگان، سولانا، اولانچ و ده‌ها شبکه دیگر) مدیریت می‌کند. توسعه‌دهندگان می‌توانند به سادگی با استفاده از آدرس‌های RPC ارائه شده توسط انکر، اپلیکیشن‌های خود را به این شبکه‌ها متصل کنند.
- مزیت برای توسعه‌دهندگان: صرفه‌جویی عظیم در هزینه و زمان، بدون نیاز به مدیریت زیرساخت نود. تمرکز بر ساخت خود اپلیکیشن.
- مزیت برای کاربران نهایی: تجربه کاربری سریع‌تر و روان‌تر در اپلیکیشن‌ها، چون درخواست‌ها از طریق شبکه بهینه انکر پردازش می‌شوند.
انکر هم نسخه‌های رایگان (با محدودیت) و هم نسخه‌های پولی (با قدرت و امکانات بیشتر) از این سرویس RPC را ارائه می‌دهد که این امکان را به پروژه‌های کوچک و بزرگ می‌دهد تا متناسب با نیاز خود از آن استفاده کنند.
استیکینگ نقدشونده (Liquid Staking): کسب درآمد بدون قفل شدن دارایی
استیکینگ (Staking) فرآیندی است که در آن کاربران مقداری از رمزارزهای خود را در یک شبکه بلاکچین مبتنی بر اثبات سهام (Proof-of-Stake) قفل می‌کنند تا به امنیت شبکه کمک کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنند. مشکل اصلی استیکینگ سنتی این است که دارایی‌های شما برای مدتی قفل می‌شوند و نمی‌توانید از آن‌ها در جای دیگری (مثلاً در پروتکل‌های دیفای DeFi) استفاده کنید.
انکر با ارائه راهکار استیکینگ نقدشونده (Liquid Staking) این مشکل را حل کرده است. وقتی شما از طریق پلتفرم انکر، مثلاً اتریوم (ETH) خود را استیک می‌کنید، به جای اینکه دارایی‌تان کاملاً قفل شود، یک توکن جدید به نام توکن استیکینگ نقدشونده (Liquid Staking Token) دریافت می‌کنید (مثلاً برای ETH، ممکن است توکنی مانند ankrETH دریافت کنید).
این توکن جدید، نماینده‌ی اتریوم استیک شده شما + پاداش‌های انباشته آن است. حالا شما می‌توانید:
- همچنان پاداش استیکینگ خود را دریافت کنید.
- توکن نقدشونده (مثل ankrETH) را در کیف پول خود نگه دارید، آن را بفروشید، یا از آن در سایر پروتکل‌های دیفای (مثلاً برای وام‌دهی یا تأمین نقدینگی) استفاده کنید و سود بیشتری کسب کنید.
این کار باعث می‌شود سرمایه شما “کاراتر” باشد و در حالی که از امنیت شبکه حمایت می‌کنید، همچنان نقدینگی خود را حفظ کنید. انکر این سرویس را برای چندین بلاکچین مختلف ارائه می‌دهد.
مثال کاربردی: فرض کنید ۱۰ واحد ETH دارید. می‌توانید آن را مستقیماً در شبکه اتریوم استیک کنید و سالانه حدود ۴٪ سود بگیرید، اما ETH شما قفل می‌شود. یا می‌توانید آن را از طریق انکر استیک کنید، حدود ۴٪ سود استیکینگ بگیرید و معادل ۱۰ ETH توکن ankrETH دریافت کنید. حالا می‌توانید این ankrETH را مثلاً در یک استخر نقدینگی زوج ارز ankrETH/ETH در یک صرافی غیرمتمرکز قرار دهید و علاوه بر سود استیکینگ، کارمزد معاملات آن استخر را هم دریافت کنید.
کمک به ساخت بلاکچین‌های جدید (AppChains)
گاهی اوقات پروژه‌های بزرگ وب ۳ نیاز دارند که بلاکچین اختصاصی خودشان را داشته باشند که برای نیازهای خاص آن‌ها بهینه‌سازی شده باشد (مثلاً سرعت بسیار بالا برای یک بازی، یا ویژگی‌های حریم خصوصی خاص برای یک اپلیکیشن سازمانی). این بلاکچین‌های اختصاصی که معمولاً روی زیرساخت یک بلاکچین بزرگتر (مثل پالیگان، اولانچ یا زنجیره هوشمند بایننس) ساخته می‌شوند، AppChains یا Application-Specific Blockchains نامیده می‌شوند.
راه‌اندازی یک AppChain نیز پیچیدگی‌های فنی و زیرساختی زیادی دارد. انکر راهکارهایی ارائه می‌دهد که این فرآیند را بسیار ساده‌تر می‌کند. انکر ابزارها، الگوها و زیرساخت‌های لازم برای توسعه، استقرار و مدیریت این بلاکچین‌های سفارشی را در اختیار پروژه‌ها قرار می‌دهد.
- مزیت: پروژه‌ها می‌توانند به سرعت بلاکچین بهینه خود را با هزینه کمتر راه‌اندازی کنند و از مزایای مقیاس‌پذیری و سفارشی‌سازی بهره‌مند شوند.
این سرویس بیشتر مناسب توسعه‌دهندگان و شرکت‌های بزرگی است که به دنبال ساخت اکوسیستم اختصاصی خود هستند.
زیرساخت غیرمتمرکز و بازی‌های وب ۳
انکر همچنین روی ساخت یک شبکه زیرساخت غیرمتمرکزتر کار می‌کند. ایده این است که به جای تکیه بر دیتاسنترهای متمرکز، از قدرت پردازشی بلااستفاده کامپیوترها و سرورهای مستقل در سراسر جهان برای اجرای نودها و ارائه خدمات استفاده شود. این کار به افزایش مقاومت شبکه در برابر سانسور و قطعی کمک می‌کند.
علاوه بر این، انکر ابزارهای توسعه نرم‌افزار (SDK) ویژه‌ای برای صنعت بازی‌های وب ۳ (Web3 Gaming) ارائه می‌دهد. این SDK ها به توسعه‌دهندگان بازی کمک می‌کنند تا به راحتی ویژگی‌های بلاکچینی مانند NFT ها، کیف پول‌های رمزارزی و اتصال به انواع شبکه‌های بلاکچین را در بازی‌های خود ادغام کنند.
توکن ANKR چه نقشی دارد؟
قلب تپنده اکوسیستم انکر، توکن بومی آن یعنی ANKR است. این توکن که بر بستر شبکه‌های مختلفی مانند اتریوم (ERC-20) و زنجیره هوشمند بایننس (BEP-20) وجود دارد، کاربردهای متعددی در پلتفرم انکر دارد:
- پرداخت هزینه خدمات: توسعه‌دهندگان و پروژه‌هایی که از خدمات پولی انکر (مانند RPC های پیشرفته یا خدمات AppChain) استفاده می‌کنند، هزینه آن را با توکن ANKR پرداخت می‌کنند.
- استیکینگ برای تأمین‌کنندگان نود (Node Providers): افراد یا شرکت‌هایی که می‌خواهند نودهای خود را در شبکه انکر اجرا کنند و در ارائه خدمات مشارکت داشته باشند، باید مقداری توکن ANKR را به عنوان وثیقه یا تضمین (Stake) قفل کنند. این کار انگیزه لازم برای ارائه خدمات با کیفیت و پایدار را فراهم می‌کند. این تأمین‌کنندگان در ازای خدمات خود، پاداش‌هایی (اغلب به صورت توکن ANKR) دریافت می‌کنند.
- استیکینگ برای نمایندگان (Delegators): کاربرانی که توکن ANKR دارند اما نمی‌خواهند یا نمی‌توانند خودشان نود اجرا کنند، می‌توانند توکن‌های خود را به تأمین‌کنندگان نود معتبر “نمایندگی” (Delegate) دهند. در این حالت، آن‌ها نیز بخشی از پاداش‌های کسب شده توسط آن تأمین‌کننده نود را متناسب با سهم خود دریافت می‌کنند. این امکان به هولدرهای توکن ANKR اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به دانش فنی، در اکوسیستم مشارکت کرده و درآمد غیرفعال کسب کنند.
- حاکمیت (Governance): در بسیاری از پروژه‌های غیرمتمرکز، دارندگان توکن بومی حق رأی در مورد تصمیمات مهم مربوط به آینده پروتکل (مانند تغییرات فنی، نحوه تخصیص بودجه و…) را دارند. هرچند مکانیزم دقیق حاکمیت در انکر ممکن است در طول زمان تکامل یابد، اما توکن ANKR پتانسیل ایفای نقش در این فرآیند را دارد و به جامعه اجازه می‌دهد در جهت‌دهی پروژه مشارکت کند.
وجود این کاربردها باعث ایجاد تقاضا برای توکن ANKR می‌شود. هرچه استفاده از خدمات انکر بیشتر شود و افراد بیشتری بخواهند در شبکه آن مشارکت کنند (به عنوان تأمین‌کننده نود یا نماینده)، تقاضا برای خرید و نگهداری توکن ANKR افزایش می‌یابد که می‌تواند بر قیمت آن تأثیر مثبت بگذارد (البته قیمت توکن‌ها همیشه تحت تأثیر عوامل متعدد بازار است).
نکته مهم: سرمایه‌گذاری در هر رمزارزی ریسک‌های خاص خود را دارد. این مقاله صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید به عنوان مشاوره مالی تلقی شود. قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری، تحقیقات کامل خود را انجام دهید (Do Your Own Research – DYOR).
مزایا و چالش‌های پیش روی انکر
مانند هر پروژه دیگری در دنیای پویای رمزارزها، انکر نیز دارای نقاط قوت و ضعف، و فرصت‌ها و تهدیدهای خاص خود است.
مزایای انکر:
- تسهیل توسعه در وب ۳: انکر به طور قابل توجهی موانع ورود توسعه‌دهندگان به دنیای بلاکچین را کاهش می‌دهد و به رشد سریع‌تر اکوسیستم کمک می‌کند.
- پشتیبانی از چندین بلاکچین (Multi-Chain): انکر محدود به یک بلاکچین نیست و خدمات خود را برای ده‌ها شبکه مختلف ارائه می‌دهد که این یک مزیت بزرگ در دنیای چند زنجیره‌ای امروز است.
- راهکارهای نوآورانه: سرویس‌هایی مانند استیکینگ نقدشونده، نیازهای واقعی کاربران و بازار دیفای را هدف قرار داده‌اند.
- صرفه‌جویی در هزینه: استفاده از خدمات انکر نسبت به ساخت و نگهداری زیرساخت شخصی، معمولاً بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
- جامعه و اکوسیستم رو به رشد: انکر توانسته با پروژه‌ها و بلاکچین‌های متعددی همکاری کند و جامعه کاربری قابل توجهی دارد.
- حرکت به سمت تمرکززدایی: هرچند چالش‌هایی وجود دارد، اما هدف نهایی انکر ایجاد یک شبکه زیرساخت واقعاً غیرمتمرکز است.
چالش‌ها و ریسک‌های انکر:
- رقابت شدید: انکر در تمام حوزه‌های فعالیت خود با رقبای قدرتمندی روبروست. در زمینه RPC، شرکت‌هایی مانند Alchemy و Infura حضور دارند. در زمینه استیکینگ نقدشونده، پروژه‌هایی مانند Lido و Rocket Pool رقبای اصلی هستند.
- نگرانی‌های مربوط به تمرکز: علیرغم هدف تمرکززدایی، بخش قابل توجهی از زیرساخت وب ۳ فعلی همچنان به تعداد محدودی ارائه‌دهنده بزرگ (از جمله انکر) وابسته است. هرگونه اختلال یا مشکل در سرویس این ارائه‌دهندگان می‌تواند بر تعداد زیادی از اپلیکیشن‌ها تأثیر بگذارد.
- ریسک‌های قرارداد هوشمند: سرویس‌هایی مانند استیکینگ نقدشونده بر پایه قراردادهای هوشمند عمل می‌کنند. هرگونه آسیب‌پذیری یا باگ در این قراردادها می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه کاربران شود. (انکر سابقه یک رخنه‌ی امنیتی در گذشته داشته که البته آن را برطرف کرده است، اما این ریسک همواره وجود دارد).
- نوسانات بازار و قیمت توکن: قیمت توکن ANKR مانند سایر رمزارزها، به شدت تحت تأثیر شرایط کلی بازار کریپتو است و می‌تواند نوسانات بالایی داشته باشد.
- ابهامات قانونی و نظارتی: فضای رمزارزها همچنان با چالش‌های قانونی و نظارتی در کشورهای مختلف روبروست که می‌تواند بر فعالیت پروژه‌های زیرساختی مانند انکر تأثیر بگذارد.
جمع‌بندی: انکر، مهره‌ای کلیدی در آینده وب ۳
انکر (Ankr) شاید به اندازه بیت‌کوین یا اتریوم نام‌آشنا نباشد، اما نقشی حیاتی و بنیادین در اکوسیستم رو به رشد وب ۳ ایفا می‌کند. این پروژه با ارائه زیرساخت‌های ضروری مانند نودهای RPC، راهکارهای نوآورانه مثل استیکینگ نقدشونده و ابزارهای توسعه برای AppChain ها و بازی‌های وب ۳، به موتور محرکه‌ای تبدیل شده که چرخ‌های اینترنت غیرمتمرکز را به حرکت در می‌آورد.
انکر به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا سریع‌تر و ارزان‌تر بسازند و به کاربران امکان می‌دهد تا راحت‌تر با دنیای بلاکچین تعامل داشته باشند و از دارایی‌های خود به شکل بهینه‌تری استفاده کنند. اگرچه با چالش‌هایی مانند رقابت و نگرانی‌های تمرکز روبروست، اما تمرکز آن بر تسهیل دسترسی به زیرساخت‌های وب ۳، انکر را به یکی از پروژه‌های مهم برای زیر نظر داشتن در سال‌های آینده تبدیل می‌کند.
امیدواریم این مقاله در وبلاگ یومیکس به شما کمک کرده باشد تا درک بهتری از انکر و نقش آن در دنیای هیجان‌انگیز رمزارزها و وب ۳ پیدا کنید. دنیای کریپتو پر از لایه‌های پنهان و پروژه‌های جالب است و انکر قطعاً یکی از آن‌هاست!
