سقوط آزاد بیت‌کانکت: درس‌هایی که نباید فراموش کنیم

بیت‌کانکت چه بود و چه وعده‌ای می‌داد؟

در اوج شور و هیجان بازار رمزارز در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، پروژه‌های مختلفی با وعده‌های بزرگ ظهور می‌کردند. یکی از جنجالی‌ترین این پروژه‌ها، بیت‌کانکت (BitConnect) بود. بیت‌کانکت خودش را به‌عنوان یک پلتفرم جامع رمزارزی معرفی می‌کرد که شامل موارد زیر بود:

۱. توکن اختصاصی (BCC): بیت‌کانکت رمزارز خود را با نماد BCC داشت که قرار بود ستون فقرات اکوسیستم آن باشد.

۲. پلتفرم وام‌دهی (Lending): این بخش، هسته اصلی جنجال‌ها و وعده‌های بزرگ بیت‌کانکت بود. کاربران می‌توانستند بیت‌کوین (BTC) خود را به پلتفرم بیت‌کانکت واریز کرده و در ازای آن، توکن‌های BCC دریافت کنند (در واقع، ارزش دلاری بیت‌کوین قفل و توکن BCC داخلی به آن‌ها «وام» داده می‌شد). سپس این توکن‌های BCC قفل می‌شدند و در ازای قفل شدن آن‌ها، بیت‌کانکت وعده بازدهی روزانه فوق‌العاده بالایی را می‌داد. این بازدهی روزانه توسط یک “ربات تریدینگ انحصاری” تولید می‌شد که قرار بود از نوسانات بازار بهره ببرد و سودی تضمین‌شده و روزانه (که معمولاً بالای ۱٪ در روز اعلام می‌شد) به کاربران پرداخت کند.

۳. پلتفرم مبادله (Exchange): بیت‌کانکت یک صرافی داخلی داشت که کاربران می‌توانستند BCC خود را به بیت‌کوین یا برعکس تبدیل کنند.

۴. سیستم معرفی (Referral Program): این قسمت، یکی از دلایل اصلی رشد قارچ‌گونه بیت‌کانکت و یکی از نشانه‌های آشکار کلاهبرداری هرمی آن بود. کاربران با معرفی افراد جدید به پلتفرم و تشویق آن‌ها به سرمایه‌گذاری در بخش وام‌دهی، کمیسیون‌های قابل توجهی دریافت می‌کردند. این کمیسیون‌ها در چند سطح پایین‌تر از معرف هم پرداخت می‌شد.

وعده اصلی بیت‌کانکت، بازدهی «تضمینی و روزانه» بود که در فضای رمزارز (که ذاتاً پرنوسان است) بسیار مشکوک به نظر می‌رسید. تبلیغات بیت‌کانکت بسیار پررنگ و با لحنی هیجان‌انگیز و اغراق‌آمیز بود و اصرار زیادی بر این بازدهی ثابت و بالا داشتند.

شاید معروف‌ترین بخش تبلیغات بیت‌کانکت، کنفرانس‌های پرزرق و برق و ویدئوهایی بود که در آن سرمایه‌گذاران از سودهای نجومی خود صحبت می‌کردند. سخنرانی‌های پرشور مانند “هیو هیو نو نو!!” در کنفرانس‌های این شرکت، نمادی از فضای هیجان‌زده و غیرمنطقی آن دوره شد و بعدها دستمایه شوخی‌ها و میم‌های زیادی قرار گرفت.

چرا بیت‌کانکت به سرعت مشکوک شد؟ نشانه‌های هشدار دهنده چه بودند؟

برای کسانی که کمی با اصول سرمایه‌گذاری و ریسک آشنایی داشتند، بیت‌کانکت از همان ابتدا علامت‌های سؤال بزرگی ایجاد می‌کرد. اجازه دهید به برخی از این نشانه‌ها بپردازیم:

۱. وعده بازدهی ثابت و بالا در یک بازار پرنوسان:

بازار رمزارز به شدت نوسانی است. قیمت‌ها می‌توانند در عرض چند دقیقه ده‌ها درصد بالا یا پایین بروند. ادعای کسب سود ثابت و روزانه (آن هم درصدهای بالا) از معاملات خودکار (ربات تریدینگ) در چنین بازاری، از نظر منطقی غیرممکن به نظر می‌رسید. سود واقعی در بازارهای مالی با ریسک همراه است و هیچ‌گاه نمی‌تواند درصدی ثابت و تضمین‌شده (به‌خصوص در کوتاه‌مدت) باشد. این دقیقاً شبیه وعده‌های کلاهبرداران پونزی بود.

۲. شفافیت صفر درباره ربات تریدینگ:

بیت‌کانکت هرگز جزئیات فنی یا حتی کلی از عملکرد ربات تریدینگ خود منتشر نکرد. هیچ سند، گزارش یا حتی توضیحی وجود نداشت که نشان دهد این ربات چگونه کار می‌کند، چه راهبردهایی دارد یا چگونه می‌تواند سودی ثابت و روزانه تولید کند. این عدم شفافیت، یکی از بزرگترین پرچم‌های قرمز بود. در دنیای فناوری (به خصوص فناوری‌های مالی) انتظار می‌رود که جزئیات بیشتری درباره تکنولوژی مورد استفاده ارائه شود.

۳. ساختار معرفی چندسطحی (MLM) یا هرمی:

همانطور که اشاره کردیم، سیستم معرفی بیت‌کانکت به شکل چندسطحی بود. این ساختار به شدت شبیه به طرح‌های پونزی و هرمی است که در آن‌ها سود کاربران قدیمی از پول سرمایه‌گذاری شده توسط کاربران جدید پرداخت می‌شود و نه از محل فعالیت اقتصادی واقعی. این طرح‌ها تا زمانی که تعداد ورودی‌های جدید به اندازه کافی زیاد باشد، دوام می‌آورند و بلافاصله پس از کند شدن یا متوقف شدن ورودی‌ها، فرو می‌ریزند.

۴. افزایش غیرمنطقی قیمت توکن BCC:

قیمت توکن BCC بیت‌کانکت در زمان فعالیت این پلتفرم رشد سرسام‌آوری داشت. این رشد نه به دلیل استفاده واقعی از توکن یا توسعه فناوری، بلکه به دلیل نیاز سیستم پونزی به توکن داخلی برای پرداخت سود به سرمایه‌گذاران بود. برای پرداخت سود به سرمایه‌گذاران (که به صورت BCC پرداخت می‌شد)، تقاضا برای BCC افزایش می‌یافت و این خود باعث بالا رفتن قیمت توکن می‌شد. این یک دور معیوب بود که صرفاً با ورود پول جدید ادامه داشت.

۵. هشدار نهادهای نظارتی و کارشناسان:

با وجود هیاهوی تبلیغاتی، بسیاری از کارشناسان و فعالان باتجربه در حوزه رمزارز از همان ابتدا نسبت به بیت‌کانکت هشدار دادند. ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) و چارلی لی (خالق لایت‌کوین) از جمله کسانی بودند که به صورت عمومی بیت‌کانکت را یک طرح پونزی و کلاهبرداری اعلام کردند. همچنین، نهادهای نظارتی مالی در برخی ایالت‌های آمریکا (مانند تگزاس) درباره فعالیت‌های بیت‌کانکت هشدار دادند و دستور توقف فعالیت آن را صادر کردند. این هشدارها نشان می‌دادند که این پروژه از دیدگاه کارشناسان مالی و حقوقی مشکل جدی دارد.

(توجه: تصویر بالا یک مثال است و ممکن است لینک مستقیم به توییت نباشد، اما نمایانگر هشدارهای داده شده توسط افراد سرشناس است).

لحظه سقوط: چه اتفاقی برای بیت‌کانکت افتاد؟

همانطور که پیش‌بینی می‌شد، طرح پونزی بیت‌کانکت نمی‌توانست برای همیشه پایدار بماند.

پایان کار:

در ژانویه ۲۰۱۸، پس از هشدارهای شدید نهادهای نظارتی در آمریکا (به خصوص دپارتمان اوراق بهادار تگزاس و کارولینای شمالی) و افزایش فشارهای حقوقی، گردانندگان بیت‌کانکت اعلام کردند که پلتفرم وام‌دهی و صرافی داخلی خود را تعطیل می‌کنند.

سقوط آزاد قیمت BCC:

بلافاصله پس از این خبر، ارزش توکن BCC که به صورت مصنوعی در اوج نگه داشته شده بود، سقوط آزاد کرد. توکنی که در زمان اوج خود به بیش از ۴۰۰ دلار رسیده بود، ظرف چند ساعت و چند روز به کمتر از ۱۰ دلار و سپس به کسری از دلار رسید. دارایی سرمایه‌گذارانی که BCC داشتند یا بیت‌کوین خود را در پلتفرم وام‌دهی قفل کرده بودند، تقریباً به صفر رسید. تمام وعده‌های بازدهی روزانه و تضمین‌شده نقش بر آب شد.

عواقب قانونی:

پس از سقوط، شکایت‌های متعدد علیه بنیان‌گذاران و مروجین اصلی بیت‌کانکت در کشورهای مختلف آغاز شد. برخی از مسئولین و مبلغان آن دستگیر و محکوم شدند. این ماجرا به یکی از بزرگترین کلاهبرداری‌های تاریخ رمزارز تبدیل شد و هزاران نفر در سراسر جهان سرمایه خود را از دست دادند.

درس‌هایی از سقوط بیت‌کانکت برای سرمایه‌گذاران رمزارز

ماجرای بیت‌کانکت یک یادآوری تلخ اما فوق‌العاده مهم برای همه کسانی است که وارد دنیای رمزارز می‌شوند. این داستان پر از درس است که باید آن‌ها را مشعل راه خود قرار دهیم:

۱. اگر چیزی واقعی به نظر نمی‌آید، احتمالاً واقعی نیست:

وعده بازدهی ثابت، تضمین‌شده و بسیار بالا (مثل ۱٪ روزانه) در هر بازار مالی، به خصوص در بازاری به شدت نوسانی مثل رمزارز، یک پرچم قرمز بسیار بزرگ است. هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک وجود ندارد. اگر وعده سودی بدون ریسک یا با ریسک بسیار کم داده می‌شود، به احتمال قوی با کلاهبرداری روبرو هستید.

۲. شفافیت اهمیت حیاتی دارد:

اگر یک پروژه رمزارزی درباره نحوه عملکرد، تیم، تکنولوژی یا مدل کسب‌وکار خود شفاف نباشد، باید به شدت مشکوک شوید. عدم شفافیت در مورد ربات تریدینگ بیت‌کانکت یک نشانه کلیدی بود. در پروژه‌های معتبر رمزارزی، معمولاً کد منبع (Source Code) باز است یا حداقل توضیحات فنی و اقتصادی منطقی و قابل بررسی ارائه می‌شود.

۳. از سیستم‌های معرفی چندسطحی (MLM) دوری کنید:

مراقب پروژه‌هایی باشید که بخش عمده‌ای از درآمد یا تبلیغات آن‌ها بر پایه جذب افراد جدید از طریق شما و پرداخت کمیسیون‌های چندسطحی استوار است. این ساختارها مشخصه اصلی طرح‌های پونزی و هرمی هستند و نه یک مدل کسب‌وکار پایدار.

۴. “تحقیق خودت را بکن” (DYOR – Do Your Own Research):

هرگز بدون تحقیق کافی سرمایه‌گذاری نکنید. به تبلیغات پرزرق‌وبرق، ویدئوهای پرشور یا صحبت‌های مبلغان در فضای مجازی اکتفا نکنید. به دنبال اطلاعات مستقل باشید، وایت‌پیپر پروژه را بخوانید (اگر وجود دارد)، تیم پروژه را بررسی کنید، نظرات کارشناسان مستقل را جویا شوید و منطق پشت وعده‌ها را زیر سوال ببرید. آیا مدل درآمدی که ادعا می‌شود، منطقی و پایدار است؟

۵. فومو (FOMO – Fear Of Missing Out) دشمن شماست:

ترس از دست دادن فرصت، یکی از عوامل اصلی بود که بسیاری را به سمت بیت‌کانکت سوق داد. زمانی که می‌دیدند دیگران سود می‌کنند، برای اینکه از قافله عقب نمانند، بدون بررسی کافی سرمایه‌گذاری می‌کردند. هیجان بازار را کنترل کنید و اجازه ندهید احساسات بر تصمیمات مالی شما غلبه کنند.

۶. هشدارهای کارشناسان و نهادهای نظارتی را جدی بگیرید:

وقتی افراد سرشناس و باتجربه در جامعه رمزارز یا نهادهای رسمی درباره یک پروژه هشدار می‌دهند، این هشدارها را جدی بگیرید و به دقت بررسی کنید. آن‌ها معمولاً بر اساس تجربه‌شان یا تحقیقات دقیق‌تر به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند.

۷. اگر بیش از حد خوب به نظر می‌رسد، احتمالاً همینطور است:

این یک قانون طلایی در سرمایه‌گذاری است. اگر یک فرصت سرمایه‌گذاری با بازدهی بسیار بالا و بدون ریسک یا با ریسک ناچیز ارائه می‌شود، به احتمال قوی یک دام است. سود بالا همیشه با ریسک بالا همراه است.

جمع‌بندی دوستانه و مهم

ماجرای بیت‌کانکت یک خاطره تلخ در تاریخ رمزارز است، اما می‌تواند به قوی‌ترین درس ما تبدیل شود. دنیای رمزارز پر از فرصت‌های جذاب است، اما متأسفانه کلاهبرداران نیز در این فضا فعال هستند. با مجهز شدن به دانش، انجام تحقیقات کافی، کنترل احساسات و نادیده نگرفتن نشانه‌های هشدار دهنده، می‌توانید تا حد زیادی از افتادن در دام پروژه‌های کلاهبرداری مانند بیت‌کانکت جلوگیری کنید. در یومیکس همیشه سعی می‌کنیم دانش لازم برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه را در اختیارتان قرار دهیم. همیشه خودتان تحقیق کنید و عاقلانه سرمایه‌گذاری کنید. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و ماجرای بیت‌کانکت چراغ راهتان در دنیای رمزارز باشد. سوالاتتان را کامنت کنید!